İstanbul Avrupa yakasının bir bölümünde, Anadolu yakasının tamamında, Kocaeli ve Sakarya’da kısmi olarak dün (29 Aralık) saatlerce süren elektrik kesintisi yaşandı.

Anadolu yakası ile Avrupa yakası arasında elektrik iletimini sağlayan Boğaz hattı aşırı yüklenme nedeni ile devre dışı kaldı, kesintiler yaşandı.

Boğaz hattı devredışı kaldığında elektrik kesintisinin İstanbul Avrupa yakası ve Trakya’da olması beklenirken Anadolu yakasında ve çevre illerde olması sorunun tek kaynağının bu olmadığını gösteriyor.

Geçtiğimiz hafta İran’ın doğalgazı kesmesi ile BOTAŞ doğalgazdan elektrik üretimi yapan santrallara gaz iletimini sınırladı. Doğalgazın elektrik üretiminde %38’lik günlük payı 14 Aralık’tan sonra %15,49’a kadar gerilemiş ve Aralık ayı ortalaması %28,5 olarak gerçekleşmiş durumda. Bu süre zarfında doğalgaz santrallarının üretim yapmaması barajlı hidroelektrik santrallarının elektrik üretimiyle giderilmeye çalışıldı.

Doğalgazdan elektrik üretimi yapan santraller doların yükselmesiyle birlikte karlı olmadığı için üretim yapmaktan kaçınıyordu. İran doğalgazının kesilmesi bu eğilimi körükledi, elektrik arz talep dengesinde sorunlar oluştu. Bu nedenle 20 Aralık’tan bu yana Türkiye Bulgaristan’dan yaptığı elektrik ithalatını arttırdı. Türkiye’nin günlük elektrik tüketiminin %3,5’i yani yaklaşık 1500 MW/h’lik kısmı Bulgaristan’dan karşılanıyor. Buna rağmen elektrik enerjisi sunumunda 15 Aralık’tan bu yana sorunlar katlanarak artıyor. İstanbul’da 1-2 saatlik kesintiler yapılarak durum idare edilmeye çalışılıyor.

Boğaz hattı yeniden devrede, sorunlar bitti mi?
Boğaz hattının devreye girmesi ile sorun kısmen çözüldü. Ancak yeni bir sorunla karşı karşıyayız. Bugün (30 Aralık) Adapazarı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Yük Dağıtım Merkezi’ndeki iletim hatları devre dışı kaldı. Yani İstanbul, Trakya, Kocaeli ve Sakarya Anadolu’dan elektrik alamıyor.

-Kocaeli’nde TEİAŞ’tan elektrik alan 13 Organize Sanayi Bölgesi’nden 11’inde elektrik yok. Şehrin elektriği lokal santrallardan sağlanıyor. Sakarya ilinde de durum aynı.

-İstanbul ve Trakya’nın elektrik enerjisi Trakya’daki doğalgaz santralları, Bulgaristan’dan ithal edilen elektrik ve Çanakkale boğaz hattından gelen elektrik ile sağlanıyor, tüm talep karşılanamıyor. Bölge bölge elektrik kesintileri devam ediyor.

Suçlu kış ayları mı?
Sorun kış şartlarından kaynaklanıyor gibi görünse de esas mesele elektrik sisteminin piyasalaşmış olması.
Elektrik üretiminin parçalanmış yapısı (üretim-iletim-dağıtım), özel üretim şirketlerinin karları azalınca üretim yapmamaya yönelmeleri başlıca sorunlar arasında yer alıyor.

Kış aylarında arızalanan iletim hatlarına gelince Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı TEİAŞ’ın yeterli bakım ve yatırımları yapmadığı anlaşılıyor. Elektrik faturalarımıza her ay eklenen ‘iletim hizmet bedeli’ olmasına rağmen iletim hatları sıklıkla arızalanıyor. Kritik bölgelerde alternatif elektrik iletim hatlarının olmaması veya yetersizliği sorunu büyütüyor. Boğaz hattının alternatifsiz olması bu duruma önemli bir örnek.

Türkiye 80 000 MW kurulu gücü olan elektrik sistemi ile 40 000 MW’lık elektrik talebini karşılayamıyor. İran’dan gelen doğalgazın gelmemeye devam etmesi, iletim hatlarındaki arızaların sürmesi elektrik sisteminin yeniden çökmesine yol açabilir.

Böylelikle 15 yıllık AKP iktidarının, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın enerji politikaları da bir kez daha çöküyor. Halk bu soğuk günlerde güvenli ve sağlıklı bir biçimde enerjiye ulaşamıyor.

Politeknik