30 Mayıs 2011 tarihinde, Bursa Barakfakih Sanayi Bölgesinde bulunan bir meşrubat fabrikasında meydana gelen, Odamız üyesi Makina Mühendisi Kemal Gökçe’nin hayatını kaybetmesi ve aralarında bir makina mühendisinin de yer aldığı 8 kişinin yaralanmasına yol açan patlamada yaşamını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyor, kamuoyunun üzüntüsünü paylaşıyoruz. 

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, olaydan hemen sonra olay yerine ulaşmış ve konuyla yakından ilgilenmiştir. Olay yerinde inceleme ise ancak bir gün sonra teknik bilirkişi heyeti ile yapılabilmiştir. Odamızın da içinde yer aldığı teknik bilirkişi heyeti, patlamanın olduğu mahalde incelemelerini tamamlamıştır. Araştırma sonucunda, Makina Mühendisleri Odası olarak oluşturduğumuz teknik raporu kamuoyu ile paylaşıyoruz. 

Teknik Rapor

Bursa Barakfakih Sanayi Bölgesinde bulunan bir meşrubat fabrikasının, meyve suyu hattı için yeni kurulan buhar kazanının, 30 Mayıs 2011 Salı günü, ilk devreye alma işlemi sırasında, kazan içinde yoğun olarak biriken doğalgazın patlaması sonucu, Makina Mühendisi Üyemiz Kemal GÖKÇE hayatını kaybetmiş, biri makina mühendisi 8 çalışan da yaralanmıştır. 

Meşrubat firması, yeni kurulacak Tunnel Pasteurizer mekanik işler projesi kapsamındaki tüm işlerini bir firmaya taşere etmiş; bu firma da, bir buhar kazanı imalatçısı ile anlaşma yapmıştır. Buhar kazanı imalatçısı, kazan donanımları ve yardımcı donanımlarını satın aldığı firmanın takmış olduğu donanımların, ilk devreye alma işlemi sırasında hazır bulunulması için, bu firmayı davet etmiştir. Firmada görev yapan üyemiz Kemal GÖKÇE de kaza saatinde, kazan dairesinde hazır olmuştur. 

Buhar kazanının, kazan üretici firması tarafından ilk devreye alınma işlemi sırasında, pilot alevin yandığının görülmesinin ardından durdurulan brülör, çok kısa bir süre sonra meşrubat firması yetkililerine göstermek için tekrar deneme amaçlı çalıştırılmıştır. Çok kısa bir çalışmadan sonra, kazan içerisinde önceden yoğun olarak biriken doğalgaz, patlamıştır. 

Patlamanın etkisiyle buhar kazanının ön duman kapaklarından bir tanesi önce üyemize, sonra elektrik panosuna çarparak devirmiş; ardından tesisat borularından sekerek, su arıtma sistemini oluşturan makina grubuna çarparak çevirmiş, ardında da su pompalarına hasar vererek durmuştur. Ön kapaklardan diğeri ise buhar kazanının yaklaşık 2 m. önüne düşmüştür.

Kazanın arka duman sandığı ise basıncın etkisiyle, bulunduğu yerdeki cıvataları keserek, ekonomizere kadar yapışmıştır. Bu noktada kazan baca çıkışının alt bağlantı bölgesi de, yırtılarak açılmıştır. Burada bacaya doğrudan bağlantı yapan hava klapesi de hasar görerek kopmuştur. Ekonomizer çıkışı baca bağlantısının da kapalı olduğu görülmüştür. Ekonomizer ve sonrasındaki bacada ise hasar görülmemektedir. 

Kazan dairesinde, bu kazanın yanında bulunan ve daha önceden mevcut 2 adet buhar kazanında ise herhangibir hasar meydana gelmemiştir. Bu mevcut kazanlar da doğalgazla çalışmaktadır. Yeni kurulan buhar kazanına doğalgaz, fabrika girişindeki basınç düşürme istasyonunda ayrı bir hat çekilerek getirilmiştir. Bu hattın gaz tesisat projesi ise Bursa’da yetkili bir SMM firması tarafından hazırlanmış ancak projede görülen eksikler/hatalar nedeniyle Bursagaz tarafından uygun bulunmayarak reddedilmiştir. Bu durumda yeni buhar kazanının ilk devreye alma işleminin, ilgili gaz dağıtım firmasının onayı alınmadan gazın açılarak yapıldığı belirlenmiştir. 

Kazanın öncelikle ilgili gaz dağıtım firmasının onayı alınmadan gazın kaçak olarak açılması ile doğalgaz hattındaki gaz yolu armatürlerinin ve/veya otomasyon sistemindeki arızaların, doğalgazın buhar kazanı içine yoğun olarak biriktiği, baca bağlantısının da kapalı olması nedeniyle, ölümlü ve yaralanmalı kazanın oluştuğu  gözlenmiştir.

Rapordan da anlaşılacağı üzere ;

1.İşçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili gerekli önlemler alınmamıştır.

2.Ucuz iş gücü ve maliyete dayalı olarak güvencesiz çalışma sonucu, deneyimsiz insanlar tehlikeli işlerde çalıştırılmaktadır.

3.Denetimlere ilişkin mevcut hükümlerin uygulanmaması da söz konusudur. Projenin onay almadan uygulanması, Gazın yetkisiz kişilerce açılması ve sisteme verilmesi işlemleri, denetim sorununun yakıcılığına işaret etmektedir.  

4.Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği ile Yanıcı Parlayıcı, Patlayıcı Madde İmal Edilmesi ve Depolanması ile ilgili Yönetmeliğe aykırı bir biçimde üretim, montaj, nakil ve depolama yapılması denetime ilişkin birçok kamu kurum ve kuruluşunun denetim görevlerini yerine getirmediğini göstermektedir. 

TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO), yıllarda meydana gelen “iş cinayetleri”nin işçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmaması ve yeterli denetimlerin yapılmamasından kaynaklanan bu kazalarla ilgili, yıllardan beri ciddi uyarılarda bulunmakta, sürekli olarak çalışma yaşamı ile ilgili yapısal sorunlar ve yanlış uygulamalara işaret etmekte, yargıya başvurmakta fakat siyasal iktidar bildiğini yapmaya devam etmektedir. 

Bir kez daha uyarıyoruz;

Ucuz işgücü ve ucuz maliyete dayalı esnek, güvencesiz çalışmanın artması, özelleştirme, sendikasızlaştırma, taşeronlaştırmanın yaygınlaşması, denetimlerin yetersizliği ve/veya yokluğunun giderilmediği; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Türk Tabipleri Birliği, sendikalar ve üniversitelerin görüşleri kamu ve özel sektörce gözetilmediği müddetçe ne yazık ki benzeri olaylar sürecektir. 

Bu kaza nedeniyle, Konutlarda, işyerlerinde kullanılan LPG ve Doğalgaz gibi yakıtlar sessiz ancak çok tehlikeli yakıtlar olduğuna bir kez daha dikkat çekmek, yetkilileri ve halkımızı bir kez daha uyarmak istiyoruz.  Bu tür yakıtların kullanıldığı, tesisattan cihaza kadar olan tüm sistemin, onaylı projelerle yapılması, yetkililerce sürekli kontrol altında tutulması ve denetlenmesi gerekir. Özellikle evlerin mutfağında ocağı yakmadan önce ortamda gaz sızıntısının olmadığından emin olmak gerekir. 

Komuoyuna saygı ile sunarız. 03/06/2011

İbrahim MART

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Bursa Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı