Gıda fiyatlarının artmaya devam ettiği, kentlilerin gıdaya erişiminin zorlaştığı bir dönemde yerel yönetim seçimlerine gidiyoruz.

Gıdaya erişim temel bir insan hakkıdır, halk sağlığıyla da doğrudan ilişkilidir. Gıdanın güvenliği, erişilebilirliği kentte yaşayanların sağlığını etkiler.

Türkiye’de yerel yönetimler tarımsal üretim, gıda güvenliği, gıdaya erişim konusunda herhangi bir politikaya sahip değil. Kentin iklim koşullarına ve topoğrafyasına uygun tarımsal üretim ve güvenli gıda temini, kentte tüketilen gıdanın güvenliği yerel yönetimlerin sorumluluk alması gereken başlıklardandır.

Üreten bir kent yaratmak

Yerel yönetimler için kentin tarımsal alanlarında üretimin arttırılması hedef haline getirilebilir. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’na göre “Büyükşehir ve ilçe belediyeleri tarım ve hayvancılığı desteklemek amacıyla her türlü faaliyet ve hizmette bulunabilirler” tanımı yapılmıştır. Yerel yönetimler kentte tarımsal üretimi arttırmak için yatırımlar yapabilir, üreticileri destekleyebilir.
Üreticilerin ürünlerini değerinde satabileceği olanakları yaratmak, yerel üreticilere yaygın pazar imkanları sağlamak, üretimin devamlılığı, niteliği sağlamak yerel yönetimler için önemli hedeflerdir.

Ne yazık ki yerel yönetimler tarımsal üretimi arttıracak hedefler oluşturmak yerine özellikle kentin çeperlerinde bulunan ve tarımsal üretim vasfı taşıyan alanları imara açıyor, yok ediyor. Üreticiler-toprak sahipleri üretim yapmaktan vazgeçiyor. Bu işleyiş kentte gıda üretimini azaltıyor.

Gıda güvencesi ve güvenliğinde yerel yönetimler

Gıda krizi bir tarım ülkesi sayılan Türkiye’nin önemli bir sorunu artık. Gıda giderleri hiç olmadığı kadar fazla. Bu sebeplerle de halkın sağlıklı, temiz gıdaya erişmesi yerel yönetimlerin üstünden atlayamayacağı önemli bir sorumluluk alanı.

5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’na göre yerel yönetimlerin “Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetlemek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek” görevi bulunuyor. Gıda güvencesi bu görevin ilk adımı. Halkın sağlıklı gıdaya erişim hakkı, üretim sürecinden başlayarak planlanan bir bütünlükle ele alınmalı.

Üretim sürecinden son kullanıcıya ulaştığı ana kadar halkın güvenli gıdaya erişebildiği bir yerel yönetim politikası gerekiyor.

Tarımsal üretimin zehirli kimyasallardan uzak hale getirilmesi, üreticilerin konuyla ilgili bilgilendirilmesi, denetlenmesi, alternatif üretim modelleri konusunda üreticilerin teşvik edilmesi gıda güvenliğini tesis eder.

Üreticilerin doğrudan tüketicilerle buluşacağı merkezler kurulması, üreticilerin haklarını gözeten kooperatiflerin kurulması/yaygınlaştırılması, lojistiğin kolaylaştırılması hem gıdanın halka en ucuz biçimde ulaşmasını sağlayacak hem de üreticilerin haklarını koruyacaktır.

Yerel yönetimlerin halkın güvenli gıdaya erişim hakkı konusunda atması gereken adımları maddelemeye çalışalım:

• • Yerel yönetimler tarımsal üretim yapılan alanları koruma altına almalı, imara açmamalıdır.
  • Mahalle ölçeğinde gıda erişimini sağlayan kent içindeki bostanlar korunmalı, yeni bostanların oluşturması için planlamalar yapılmalıdır.
  • Üreticiler bilinçlendirilmeli, fide, fidan, gübre vb. konularda teşvikler yapılmalı, bilim ve meslek insanları ile üreticilerin temasını arttıracak zeminler/birimler kurulmalıdır.
  • Kooperatifler desteklenmeli, kentin her noktasında yerel üreticilerin ürünlerinin bulunabileceği mekanlar/pazarlar oluşturulmalıdır.
  • Tarımsal üretimde kimyasal kullanımını sınırlandıracak politikalar geliştirilmeli, iyi tarım uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır.
  • Kent genelinde satılan gıdaların denetimi yapılmalı, halk sağlığını tehdit eden işletmelere yaptırımlar uygulanmalıdır.
  • Halkın gıdaya erişim hakkı sosyal yardım adı altında propaganda amaçlı/süreli/dönemsel yapılan gıda dağıtımları ile sağlanamaz. Halkın gıdaya erişimini sistematik hale getirecek uygulamalar yapılmalı, nitelikli gıdaya erişim için mahallelerde aşevleri vb. uygulamalar yapılmalıdır.

• Politeknik