Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayı Sonuç Bildirgesi

Devletin Kürt sorununda uyguladığı çözümsüzlük politikası sosyal, ekonomik, siyasal birçok sorunun ortaya çıkıp derinleşmesine neden olmuştur. Kürt sorununu çözmeyi uzun yıllar reddeden devlet, Kürt halkının demokratik taleplerini bastırmak için imha ve sindirme politikalarını ön planda tutmuştur. Özellikle “Kirli Savaş Dönemi” olarak adlandırılan 1990′lı yıllarda, 4 milyona yakın Kürt, yerinden yurdundan edilmiş, geçim araçlarından koparılmıştır. Geride tahrip edilmiş doğa ve telef edilmiş sürüler, virane köyler ve mezralar bırakılarak Kürt halkının büyük bir ekonomik birikim ve potansiyeli de yok olmaya terk edilmiştir.

Bütün geçim araçları ellerinden alınan milyonlarca Kürde, Türkiye’nin dört bir yanında mevsimlik tarım işçisi olarak çalışmaktan başka yol bırakılmamıştır.

Aynı yıllarda kapitalist dünya pazarına eklemlenen Türkiye tarımının ihtiyaç duyduğu ucuz emek ordusu toplumsal ve ekonomik olarak yıkıma uğratılan Kürt köylülerinden oluşturulmuştur.

Zorunlu göç mağduru Kürt emekçileri için belli başlı geçim yollarından biri haline gelen mevsimlik tarım işçiliği, Kürt emekçilerinin, Türkiye işçi sınıfının en çok sömürülen, horlanan ayrımcılığa maruz bırakılan en alttaki kesimini oluşturmasında başlıca kanallardan biri olmuştur. Yani Kürtlere yönelik ulusal baskı siyaseti, emek sömürüsünü de şiddetlendirmiştir.

Neredeyse tamamı Kürdistan’dan sağlanan mevsimlik tarım işçileri, Türkiye’nin en ağır sömürü koşullarında çalıştırılan emekçi grubunu oluşturmaktadır.

Kürt mevsimlik tarım işçileri her türlü yasal korumadan yoksun bırakılmış, devletin baskıcı denetimi altında sokulmuş ve onur kırıcı bir toplumsal dışlanmaya maruz bırakılmıştır.

Başta kadın ve çocuk emeği sömürüsü olmak üzere, Kürt mevsimlik tarım işçilerinin karşı karşıya bırakıldığı insanlık dışı, vahşi sömürü koşullarının ifadeleri olan sorunlarla, bugüne dek, ne devlet ne düzen partileri ne sendikalar ve ne de “Sivil Toplum Kuruluşları” yeterince ilgilenmiştir.

Bu durum karşısında Mayıs 2012′de DTK’nin düzenlediği Kürdistan’da Çalışma Yaşamı ve Emeğin Örgütlenmesi Çalıştayında Kürdistan mevsimlik tarım işçilerinin örgütlenmesi için bir girişim başlatma kararı alınmış ve bu karar DTK Emek Göç ve Yoksulluk Komisyonu tarafından Mezopotamya Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayının toplanması ile hayata geçirilmiştir.

Kurultayımız, sorunlarımızın çözümünün demokratik bir toplum yaratmaktan geçtiğinin bilinciyle, sorunlarımızı ve taleplerimizi, insanca yaşamayı ve çalışmayı yaratmak için emeğin toplumsal örgütlülüğünü hayata geçirmeyi önüne koymuştur.

Mezopotamya Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayı’nda bir araya gelen Kürt, Arap ve diğer milliyetlerden işçiler olarak temel sorunlarımız şunlardır:

1- Zorunlu Göç, Geçimlik Tarımın Yıkımı ve Toprak Mülkiyetinin Eşitsiz Dağılımı

Kürtlere yönelik inkar ve imha politikalarına bağlı olarak Kürt köylülerinin zorla göç ettirilmesi; neo-liberal tarım programıyla geçimlik tarım ekonomisinin yıkılması; Kürdistan’da topraksız ve az topraklı köylülüğün yaygınlığı, mevsimlik tarım işçiliğinin arkasındaki temel toplumsal ve politik gerçeklerdir.

Kürt köylüsünü geçim araçlarından koparan, köyünde geçinemez hale getiren ve mevsimlik tarım işçisi olmaya zorlayan bu koşullar tümüyle devletin siyasi ve ekonomik alandaki politikalarının ürünleridir.

2- Yasal Hakların Dışında Tutulma

Mevsimlik tarım işçileri, İş Kanunu, SSGSS Kanunu, İş Sağlığı İş Güvenliği Kanunu ve Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu gibi işçileri ilgilendiren yasaların kapsamı dışında tutulmuşlardır. Yasalar, mevsimlik tarım işçilerini en ilkel, insanlık dışı, güvencesiz ve istismarcı çalışma ve yaşama koşullarında çalıştırılmalarını emretmektedir.

Tek sağlık güvencesi olan Yeşil Kart uygulaması ise göç edilen bölgelerdeki işçilerin temel sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlamamaktadır.

Yürürlükteki mevzuat, mevsimlik tarım işçilerinin sendikalaşma hakkını kullanılamaz hale getiren uygulamalarla doludur. Bu örgütlenme yasağı, mevsimlik tarım işçilerinin çalışma ve yaşam koşullarını, aracıların, elcilerin ve patronların merhametine bırakmaktadır.

Mevsimlik tarım işçileriyle ilgili olarak 2010 yılında çıkarılan Başbakanlık genelgesi, bizleri bir “güvenlik sorunu” olarak görmektedir. Bu temelde Valilikler tarafından oluşturulan “Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerini İzleme Kurulları”,  işçilerinin sorunlarını çözemez.

3- Ayrımcılık, Toplumsal Dışlanma, Potansiyel Suçlu Muamelesi

Kürdistanlı mevsimlik tarım işçileri çalışmaya gittikleri yerlerde; temel kamu hizmetlerinden faydalanma açısından ayrımcı muameleye maruz bırakılmakta; Kürtçe konuştukları için toplumsal hayattan dışlanmakta, yalıtılmakta, ölen çocuklarını mezarlıklarına gömememekte ve ırkçı linç girişimlerinin hedefi olmakta; devletin güvenlik kurumları ve yerli halkı tarafından “suç topluluğu” muamelesi görmektedir.

4- Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimi

Aileleriyle birlikte mevsimlik tarım işçiliği yapan çocuklarımız, sağlık, beslenme, barınma ve hijyen koşullarından uzak büyümekte; eğitim haklarını yitirmekte; bedensel ve ruhsal bakımdan büyük zararlar görmekte, kız çocuklarımız erken yaşta evlenmeye zorlanmaktadırlar. ILO’nun “Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimi” olarak tanımladığı bu çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılması için devletin bir politikası yoktur.

5- Kadın Emeğinin Aşırı Sömürüsü

Mevsimlik tarım işçilerinin büyük bir çoğunluğunu kadınlar ve ergenlik çağındaki genç kadınlar oluşturmaktadır. Son derece ilkel barınma koşullarında hem gündelik ev işlerinde hem de tarım işinde çalışan genç ve yetişkin kadınlar, aşırı çalışma nedeniyle sağlıklarını en çok yitiren, iş kazalarına en çok uğrayan ve sosyalleşme olanakları bakımından en kötü durumdaki işçilerdir. Mevsimlik tarım işçileri, ölü doğum ve bebek ölümü oranlarının en yüksek olduğu grubu oluşturmaktadır. Birçok durumda kadın işçilerin ücretleri erkek işçilere göre düşük tutulmaktadır. Mevsimlik tarım işçisi kadınlar, göç yollarında ve gittikleri bölgelerde taciz, tecavüz, kadın cinayetlerine maruz kalmaktadırlar.

6- İlkel Barınma ve Sağlık Koşulları

Mevsimlik tarım işçileri, sağlıklı zemin, temiz su, elektrik, çöp ve atık giderme, yol gibi temel altyapı gereksinimlerinin hiçbirini karşılamayan toplanma alanlarında, ilkel barınaklarda yaşamaya mecbur edilmektedir. Devlet kurumları, bu barınma alanlarına hizmet götürme alanları olarak görmemekte, “suç merkezleri” olarak görüp, polis ve jandarma baskısının hedefi haline getirmektedirler.

Barınma alanları, yerleşim merkezlerinin uzağında tutulmakta, dere kenarı, bataklık gibi yerlerde kurulmakta, işçi aileleri çalıştıkları bölgenin yerleşim merkezinden sağlayabilecekleri hizmet ve sosyalleşme olanaklarından dışlanmaktadırlar.

Gübre ve ilaç olarak kullanılan kimyasallar herhangi bir iş güvenliği tedbiri alınmaksızın uygulanmakta ve başta çocuklar olmak üzere tüm tarım işçileri sürekli bir biçimde zehirli kimyasallara maruz kalmaktadırlar. Tarım işçilerinin sağlıkları hiçe sayılmaktadır.

7- Güvenliksiz Ulaşım Koşulları

Tarım işçileri çalışacakları yerlere son derece güvenliksiz, toplu taşıma kurallarına aykırı ve insanlık dışı koşullarda taşınmaktadır. Çalışma yerine gidiş, büyük bir eziyete dönüşmektedir. Bu durum her yıl yüzlerce tarım işçisinin ölümüne neden olmaktadır. Devlet, “trafik denetimlerini sıkılaştırmak” gibi sözde tedbirlerle yaşanan rezalete seyirci kalmaktadır.

8- Düşük ve Keyfi Ücretler ve Kötü Çalışma Koşulları

Mevsimlik tarım işçileri çalışacakları yer, alacakları ücret ve çalışma koşulları hakkında hiçbir söz ve karar hakkına sahip değildir. Tüm bu konularda işçiler, “elçi, çavuş, dayıbaşı” gibi adlarla anılan aracılara, komisyonculara bağımlıdır. Asgari ücret, azami 45 saat çalışma süresi, eşit işe eşit ücret gibi temel ilkelerin hiçbiri gözetilmemektedir.

Kürt Mevsimlik tarım işçileri çoğunlukla asgari ücretin bile altında ücretlendirilmekte, kimi zaman günlerce durup dinlenmeksizin çalışmaya zorlanmaktadır.

Ücretler geciktirilmekte, eksik ödenmekte ya da hiç ödenmemektedir.

Aracılar, mevsimlik tarım işçilerinin simsarlığını yaparak kazanç sağladıkları gibi, ücret avans, peşin gıda ve su alımı, ulaşım araçlarının sağlanması gibi yollarla tefecilik ve karaborsacılık da yapmaktadır.

Bu da yetmezmiş gibi aynı işi yapan mevsimlik tarım işçileri arasında etnik, coğrafi, yaşa ve cinsiyete göre ücret farklılıkları da uygulanmaktadır.

Bu sorunların çözümü için aşağıda taleplerle mücadele edeceğiz.

1- Emekçileri “mevsimlik” ve “gezici” işçiliğe zorlayan koşullar ortadan kaldırılmalıdır
.

•    Her ne şekilde olursa olsun boşaltılan köyler yerleşime ve üretime uygun hale getirilmelidir.
•    Köye dönüş etkili bir biçimde desteklenmeli, geri dönenlerin köylerinde üretim yapabilmeleri için uygun koşullar oluşturulmalıdır.
•    Topraksız köylülere etkili bir Toprak Reformu ile toprak sağlanmalıdır. Başta Ceylanpınar olmak üzere, devletin elindeki tarım arazileri, devlete ait kullanılmayan topraklar ve mayınlı araziler temizlenerek topraksız köylülere dağıtılmalı; her ne ad altında olursa olsun büyük toprak mülkiyetine kısıtlama getirilmeli, büyük toprak sahiplerine arazilerinin belirli bir büyüklüğün üzerindeki kısmı topraksız köylülere dağıtılmalıdır.
•    Küçük çiftçiliğin sürdürülebilir hale getirilmesi için, ekolojiye ve gıda güvenliğine öncelik veren köklü bir Tarım Reformu yapılmalıdır.
•    Göç ettirilen köylülerden, sonradan yerleştikleri kentlerden ayrılamayacak durumda olanları için bu kentlerde güvenceli iş alanları oluşturulmalıdır.
 
2- Mevsimlik Tarım İşçilerinin temel haklardan yararlanmalarını sağlayacak kapsamlı bir yasal düzenleme yapılmalıdır.

•    Mevsimlik Tarım İşçilerine, hizmet akdi, ücret, çalışma saatleri, sosyal haklar gibi temel haklar bakımından diğer işçilerle eşit haklar sağlanmalıdır.
•    Mevsimlik Tarım İşçileri sosyal güvenlik kapsamı içine alınmalı, sigorta primleri işverenler ve devlet tarafından ödenmelidir.
•    Mevsimlik Tarım İşçileri Sendikalar, Grev ve Toplu Sözleşme yasası içine alınmalı; kendilerini ilgilendiren tüm kurumlarda sendikaları aracılığıyla temsil edilmeli; Aracılık sistemi ortadan kaldırılmalıdır
•    Mevsimlik Tarım İşçilerini İzleme Kurulları üzerindeki devlet ve toprak sahibi vesayeti kaldırılmalıdır. Bu kurullar Mevsimlik Tarım İşçileri örgütlerinin etkin katılımına olanak sağlayacak biçimde yeniden düzenlenmeli, emek, meslek, kadın ve gençlik örgütlerinin temsilcileri de bu kurullarda temsil edilmelidir. Mevsimlik tarım işçilerinin ücretlerinin, çalışma saatlerinin üst sınırları, ulaşım, barınma, sağlık, eğitim, iş güvenliği ve güvenliklerinin sağlanmasına ilişkin tedbir ve uygulamalar işçilerin eşit haklarla katılacağı kurullarda kararlaştırılmalıdır.
 
3- Mevsimlik Tarım İşçileri’ne yönelik dışlama, aşağılama ve şiddet politikaları durdurulmalı, çalıştıkları yerlerde temel yurttaşlık haklarından yararlanabilmeleri için gereken idari ve toplumsal tedbirler alınmalıdır.

•    Mevsimlik Tarım İşçileri’ni “potansiyel suçlu” olarak gören tüm idari uygulamalara son verilmelidir. İşçilerin ve ailelerinin “fişlenmesi”, yerleşim alanlarının sıkı gözetim altında tutulması uygulamaları kaldırılmalıdır.
•    Mevsimlik Tarım İşçileri’nin çalıştıkları yerlerde başta sağlık ve eğitim kurumları olmak üzere kamu kurumlarında, Mevsimlik Tarım İşçileri’ne Kürtçe hizmet sunulmalı; yerli halk, Kürt tarım emekçilerinin ulusal-kültürel kimlikleri hakkında bilgilendirilmeli; Kürt işçilere yönelik kışkırtma ve saldırı politikalarına son verilmelidir.
 
4- Çocukların mevsimlik tarım işçisi olarak çalıştırılmasının önüne geçilmeli, işçi çocuklarının eğitim koşulları sağlanmalı, sağlıklarının korunması ve bakımları için kamusal destek oluşturulmalıdır.

•    İşçi ailelerinin çocuk ücretine duydukları ihtiyaç ortadan kaldırılmalı, bu ailelere gelir desteği sağlanmalıdır.
•    İşçi çocuklarının eğitimlerinin kesintiye uğramaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.
•    İşçi çocukların sağlıklarının korunması için etkin bir aşılama ve takip sistemi kurulmalı, beslenme desteği sağlanmalıdır
•    İşçi çocuklarının bakımları için kreş ve anaokulu desteği sağlanmalıdır
 
6- Kadın mevsimlik tarım işçilerinin üzerlerindeki çocuk bakımı ve ev işleri yükü kaldırılmalı, sağlık sorunlarının çözümü için özel bir sağlık politikası uygulanmalıdır.

•    İşçilerin yerleşim alanlarında kreş, ortak mutfaklar ve çamaşırhaneler oluşturulmalıdır.
•    Gebe kadınlar takip edilmeli, tıbbi destek sağlanmalı ve ana-baba eğitimi programları düzenlenmelidir.
•    Kadın işçilere erkekler için eşit işe eşit ücret ilkesi uygulanmalıdır.
•    Kadın ve erkek işçiler toplumsal cinsiyet eğitiminden geçirilmelidir
 
7- Mevsimlik tarım işçileri için insan onuruna uygun, güvenli ve ücretsiz bir ulaşım düzeni oluşturulmalıdır.

•    Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma bölgeleri arasında transferinde toplu taşıma ilkelerine uygun,  işverenlerin ve devletin finanse ettiği bir taşıma sistemi oluşturulmalıdır
•    Mevsimlik tarım işçilerinin ulaşımında traktör, kamyon kasası gibi taşıma araçları kullanan işveren ve aracılara etkili müeyyideler konulmalıdır.
 
8- Mevsimlik tarım işçileri için çağdaş yaşama uygun, sağlıklı ve sosyalleşme imkanı sağlayan barınma alanları oluşturulmalıdır.

•    İşçilerin barınma alanları, çalıştıkları yerlere yakın kent ve kasaba merkezlerinin toplumsal hayatına katılabilecekleri yerlerde belirlenmelidir
•    Barınma alanlarına elektrik, temiz su, kanalizasyon, çöp toplama ve yol hizmetleri ücretsiz ve etkin bir biçimde sağlanmalıdır
•    Barınma alanları için devlet, yerel yönetimler ve işverenlerin finanse edeceği bir prefabrik yerleşim sistemi kurulmalıdır.
 
9- İşçilerin ücret ve çalışma koşulları, devlet, işveren ve işçi temsilcilerinin katıldığı müzakerelerle saptanmalı; belirlenen ücret ve çalışma koşulları işçi örgütleri tarafından denetlenmelidir.

•    Ücretler, tavan ücret olarak değil, “taban ücret” olarak belirlenmelidir
•    Bütün işçiler yazılı iş akdiyle işe alınmalı, sözleşmeler işçi örgütünün onayından geçmelidir.
•    Çalışma süreleri günde 8 saati, haftada 45 saati aşmamalı; hafta tatili, bayram izni gibi dinlenme günlerinde yapılan çalışmalar için fazla mesai uygulanmalıdır
•    İşçiler için kıdem ve ihbar tazminatı sistemi oluşturulmalıdır
•    Mevsimlik tarım işçilerine çalışmadıkları dönemler için yoksulluk koşullarının altında olmayan bir yurttaşlık ücreti ödenmelidir
 
10- Mevsimlik tarım işçilerinin sağlıklı yaşama hakkı güvence altına alınmalıdır.

•    Mevsimlik tarım işçileri için kapsamlı bir “halk sağlığı” stratejisi uygulanmalıdır
•    Mevsimlik tarım işçileri ve aileleri için ayrı bir kamusal sağlık hizmeti sistemi oluşturulmalı; bu sistem, işçi örgütlerinin de katıldığı bir denetim ve iyileştirme düzeneğiyle işletilmelidir.
•    İşçiler iş kazaları, meslek hastalıkları, trafik kazalarına karşı güvence altına alınmalıdır.

Kurultayımız yukarıdaki bakış açısı doğrultusunda oy birliğiyle aşağıdaki kararları almıştır:

Karar No: 1

Kurultayımız, Mevsimlik Tarım İşçilerinin onurlu bir yaşam ve güvenli bir gelecek için vereceği mücadelenin Kürt sorununun çözümüne sunulacak önemli bir katkı olacağı inancıyla Kürt Halk Önderi Sayın Abdullah Öcalan’ın başlatmış olduğu, Kürt sorununun çözümünü barışçı ve demokratik platforma taşımayı amaçlayan “Barış ve Çözüm Sürecini” bütün gücüyle desteklemektedir.

Karar No: 2

Kurultayımız Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultay Sonuç Bildirgesi’nde ortaya koyduğu taleplerini gerçekleştirmek amacıyla,

1.    Kürdistan’ın göç veren kent merkezlerinde Mevsimlik Tarım İşçileri Dernekleri kurmayı
2.    Oluşturacağımız bu dernekleri bir çatı altında toplamayı
3.    Kürdistan’da kurulacak bu dernekler aracılığıyla mevsimlik tarım işlerinin yapıldığı il ve ilçe merkezlerinde çalışan işçileri bir araya getirecek kurumları ve temsilcilikleri oluşturmayı
4.    Derneklerimiz, kurumlarımız ve temsilciliklerimiz aracılığıyla Türkiye’deki tüm mevsimlik tarım işçilerinin ekonomik ve demokratik mücadelesini yürütecek bir Mevsimlik Tarım İşçileri Sendikasını hedef alan çalışmalar yürütmeyi
5.    Örgütlenmemizin tüm kademelerinde %40 cinsiyet kotası uygulamayı

karar altına almış ve Urfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak’ta dernek kurmak amacıyla örgütlenme girişim komitelerini oluşturmuştur.

Karar No: 3

Kurultayımız bir sonraki Mevsimlik Tarım İşçileri Kurultayının uygun bir zaman dilimi içerisinde düzenlenmesini ve Kurultayın, DTK Emek, Göç ve Yoksulluk Komisyonu’nun öncülüğünde, oluşturulacak Mevsimlik Tarım İşçileri Dernekleri tarafından toplanmasını karar altına almıştır.

Karar No: 4

Kurultayımız, Mevsimlik Tarım İşçilerinin, İşçi Sınıfının Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü olan 1 Mayıs’ta düzenlenecek etkinliklere bulundukları her ilde, İnsanca Yaşam ve Barış talebiyle ve kendi pankartlarıyla katılmayı karar altına almıştır.