İstanbul’da Salı Pazarı-Karaköy sahilini gasp eden, kente karşı işlenen en önemli suçlardan Galataport Kruvaziyer Limanı Projesi sessiz sedasız açıldı.
İstanbul Salı Pazarı-Karaköy sahili, Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne (TDİ) ait kamusal yapı ve alanları 2013 yılında Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından 49 yıllığına Doğuş Holding ve Bilgili Holding’e devredilmişti.
Kamu yararı taşımadığı için meslek odaları Galataport Projesi’ne davalar açtı. İstanbullular, bilim insanları projeye itiraz etti. Bilirkişi raporları “Proje; kente, bölgeye, kıyıya zarar verecek” dedi. Yürütmeyi durdurma kararları çıktı. Fakat Galataport Projesi hukuksuzca inşa edildi.
‘Yerinde canlandırma, kentsel yenilenme’ propagandalarıyla sunulan bu proje aslında kıyıyı ve çevresini sermaye ekseninde yeniden tasarlamaktan öteye giden bir proje olmadı.
Proje 2015 yılında başladı. Tarihi yapılar; Karaköy Yolcu Salonu, Paket Postanesi yıkıldı. Yapı yoğunluğu arttırıldı, kıyı gerisindeki kent siluetine zarar verildi.
Karaköy Rıhtımı’ndan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fındıklı Yerleşkesi’ne kadar uzanan 1,2 kilometrelik sahil şeridi boyunca uzanan, 400 bin metrekarelik alanı kapsayan projenin Türkiye Denizcilik İşletmeleri-İstanbul Modern bölümü açıldı.
Kamusal alanın şirketlerce nasıl gasp edildiğini fotoğraflarla özetlemeye çalışalım.
Galataport’un Fındıklı girişinde İstanbulluları, Turizm Bakanlığı’nın ‘Beyoğlu Kültür Yolu’ yazıları karşılıyor. Kültür Yolu derken; kıyıyı yok ettikleri Galataport’la başlayıp, tahrip ettikleri Narmanlı Han’a uzayan, yıktıkları tarihi Emek Sineması ile devam eden ve Saray’ın geçmişle hesaplaşmak için yıktığı, yeniden yaptığı Atatürk Kültür Merkezi’ne uzanan bir ‘yol’… Yağmanın, rantın yolu…
Galataport Projesi kamusal alanın, kıyının gasp edildiği açık lüks bir AVM.
Girişten itibaren özel güvenlikler dolaşıyor her noktada. “Kıyıyı halka açtık” diyerek reklamını yaptıkları projede her yer özel güvenlik görevlisi dolu. Kamusallık da bir yere kadar!
Kamusal alanı gasp ederek ‘steril’ bir mekana dönüştürmenin en belirgin görevlerinden birisi elbette lüks tüketim mekanları. Menülerine göz atmak yeterli. Simit ve çaya, çekirdekli sohbetlere şüphesiz yer yok. Kentlilere, kentlilerin bütçesine uygun olmayan ama kentlilerin kıyısını gasp eden rant projesi…
Her yerde rastlanmayacak dükkanlar, markalar İstanbulluların ‘hizmetinde’…
Kamusal alanın olmazsa olmazı kameralar (MOBESE)… Kıyıda ve iç koridorlarda gezici kameralar çoktan devreye sokulmuş. “Halka açtık ama başı boş mu bırakacaktık” dercesine…
Galataport’un ‘sahiplerinin’, elit ‘kullanıcılarının’ ulaşımları da düşünülmüş elbette. Özel tekneler için yine kentlilerin kıyısından çalınan yanaşma alanı…
Sık sık tabela ve yerleşim alanlarına ait krokilerle sokak, kamusal alan izlenimi verilmeye çalışılmış. ‘Meydan’lar isimlendirilmiş, buluşma noktaları kurgulanmak istenmiş. Bu çabalara rağmen ortaya çıkan sadece donuk, kentsel mekanın özgün örüntüsünden uzak, fazla biçimlendirilmiş beton boşluklar.
İstanbul Modern de yeni yerinde. Kente karşı işlenen simgesel suç mekanını meşrulaştıracak, yeni imajını pazarlayacak yöntemler düşünülmüş, kültür sanat işlevleri yerleştirilmeye çalışılırken…
Kıyıya çökenler gururla sunar…
Projenin Tophane girişinde Saat Kulesi Meydanı ismi verilen bölge…
Tophane tarafındaki girişte yer alan park da Galataport’a göre düzenlenmiş. Sadece kıyıyı gasp etmekle kalmadılar, kıyı gerisinde de dönüşümü başlattılar.
Projenin henüz açılmayan bölümü ancak dışardan fotoğraflanabiliyor. Tarihi Paket Postane binası 1 Mart 2017 yılında yıkıldı. Sadece dış duvarları bırakılan yapının kimliğini de işlevini de yok ettiler.
Tarihi Yolcu Salonu Binası geçmişte kıyıya yanaşan gemilerin yolcularını ağırlıyordu. Galataport Projesi kapsamında arka cephesi dışında yapı 16 Şubat 2017’de yıkıldı.
Tarihi yok edenler projeyi yukarıdaki gibi anlatsa da Galataport; suçlarla dolu geçmişiyle, kıyıyı gasp eden yapılarıyla Karaköy-Salıpazarı’nda tüm çıplaklığıyla duruyor.
politeknik.org.tr