AKP iktidarı 2016 yılı eylem planına çalışanların kıdem tazminatını gasp edecek düzenlemeyi dahil etti. Yasa hayata geçerse, “kıdem tazminatı fonu” kurularak patronlar kıdem tazminatından kurtarılacak, patronların işten çıkarma maliyetleri düşürülecek, çalışanların güvencesizliği derinleşecek.
AKP iktidarının 2013 yılında hazırlıklarına giriştiği ancak emek mücadelesinin direnişiyle ertelemek zorunda kaldığı kıdem tazminatı düzenlemesi Hükümetin 2016 eylem planına yeniden dahil edildi. Yaygınlaştırdığı taşeron ve güvencesiz çalışma sistemiyle işçilerin kazanılmış haklarını birer birer gasp eden AKP iktidarı, çalışanlara işten ayrılırken patronun ödemek zorunda olduğu kıdem tazminatını yeni yasayla birlikte oluşturulacak bir fona devretmeyi planlıyor. Böylece patronların sürekli şikayetle dile getirdiği “kıdem tazminatı yükü” hafifletilecek. Kıdem tazminatı fonu, bireysel emeklilik şirketlerinde oluşturulacak. Patron işçinin primini bu fona yatırmadığı takdirde çalışan prim için mücadele etmek zorunda kalacak.
Kıdem tazminatı azaltılıyor
Çalışma yaşamında şuan ki haliyle çalışanlar 1 yıllık çalışmanın sonunda 1 aylık ücretlerini kıdem tazminatı olarak hak ediyor, bu da mevcut kazancının %8.3’üne tekabül ediyor. İşçilerin 13’üncü maaş olarak adlandırdığı kıdem tazminatı için halihazırda 1 yıllık çalışmaya verilen 1 aylık ücret AKP iktidarının hazırladığı yeni yasaya göre 14-18 günlük ücrete düşürülecek. Bu ücret ise çalışanların mevcut kazancının %4-5’ine tekabül ediyor.
İşten çıkarma artacak, güvencesizlik derinleşecek
Yeni yasayla birlikte patronların işten çıkarma maliyetleri azalacak. İşveren işçi çıkardığında toplu bir ödeme yapmak sorunda kalmayacak, işçiler “gündelik” çalışanlar haline gelecek. Kıdem tazminatı güvencesinin kaldırılmasıyla birlikte çalışanlar üzerindeki işten çıkarma ve çalışma baskısı artacak, sendikalılaşma azalacak.
Tazminatın tamamını almak imkansılaştırılıyor
AKP iktidarının işçilerin kıdem tazminatını alamadığını gerekçe gösterek yaptığı düzenleme kıdem tazminatını alabilme şartlarını da zorlaştırıyor. Mevcut durumda 1 yıl çalıştıktan sonra işveren tarafından işten çıkarılan işçiye, ücretleri eksik ödenmesi ve çalışma koşulları ağırlaştırılması gibi haklı nedenlerle iş sözleşmesini sona erdiren işçiye, evlendiği için evlendikten sonraki bir yıl içinde işten ayrılan kadın işçiye, askere giden işçiye, işyeri dışında işlediği bir suç nedeniyle tutuklanan işçiye, iş koşulları nedeniyle sağlığı bozulan işçiye kıdem tazminatının tamamı verilirken, yeni yasa taslağına göre kıdem tazminatının tamamına ulaşmak sadece emeklilik ve ölümle sınırlandırılıyor. Yeni yasa taslağına göre, bir çalışan adına 15 yıl boyunca 3600 gün (10 yıl) prim ödenmesi koşuluyla biriken kıdem tazminatının yarısını alabilecek. 15 yıl dolmadan kıdem tazminatı alınamayacak. Bu süre zarfında bireysel emeklilik şirketleri, kıdem tazminatı fonunda biriken parayı değerlendirebilecek. Çalışan kişi ölüm ve emeklilik halinde o ana kadar biriken kıdem tazminatının tamamını alabilecek.
Fonda işçi temsilcisi olmadan karar alınabilecek
Kurulması planlanan Kıdem Tazminatı Fonu’nun yönetimi, 4 kişiden oluşturulacak. Bu 4 kişinin, 2’si işveren temsilcisi, 1’i hükümet, 1’i de işçi temsilcisi olacak. Fon yönetimi salt çoğunlukla toplanıp karar alabilecek. Yani, işçi temsilcisi olmadan kıdem tazminatı hakkında karar verilebilecek.
“Kıdem tazminatımızı yedirmeyeceğiz!”
Devrimci İşçi Sendikaları konfederasyonu (DİSK) 18 Ocak’ta kıdem tazminatını gasp etmeyi amaçlayan yasaya karşı imza kampanyası başlattı. DİSK, İstanbul, Kocaeli, Bursa, Gaziantep ve Ankara başta olmak üzere birçok kentte ve işyerinde işçilerin hakkını gasp edecek ve iş güvencesini tamamen ortadan kaldıracak olan yasaya karşı başlattığı mücadeleyi eylemlerle sürdürüyor.
Mühendisler, mimarlar, plancılar kıdem tazminatı mücadelesinin parçası
Çalışanlar için önemli bir iş güvencesi olan kıdem tazminatının gasp edilmesi mühendis, mimar, şehir plancılarının da daha fazla güvencesizleşmesi anlamına geliyor. Özellikle uzun yıllar çalışan beyaz yakalıların işten çıkarılmalarının önündeki en büyük engellerden biri olan kıdem tazminatının kaldırılması ofislerde, şantiyelerde, atölyelerde işten çıkarma dalgaları da yaratabilecek. Çalışma yaşamında koşulları her geçen gün daha kötüleşen; uzun çalışma saatleri, düşük ücretler başta olmak üzere güvencesizliğin farklı biçimlerini yaşayan mühendisler kıdem tazminatı mücadelesinin önemli bir bileşenini oluşturuyor.
Bir Kıdem Tazminatı Hikayesi – Endüstri Mühendisi Duygu Coşkun ile Röportaj
Politeknik Çalışma Yaşamında Haklarımız Broşürü
politeknik.org.tr