3. Havalimanı, 3. Köprü ve Akkuyu Nükleer Santrali gibi mega projeleri Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sürecinden muaf tutmak için çıkarılan ‘torba yasa’yı Anayasa Mahkemesi iptal etti. Danıştay da daha önce bu konuda çıkarılan yönetmelikleri iptal etmişti. Kararla birlikte mega yıkım projeleri en üst mahkemece hukuksuz ilan edilmiş oldu.
3. Havalimanı, 3. Köprü ve Akkuyu Nükleer Santrali gibi mega projeleri Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sürecinden muaf tutmak için çıkarılan yönetmeliklerin Danıştay tarafından iptal edilmesi üzerine ‘torba yasa’ya dahil edilen ÇED muhafiyet yasasını da Anayasa Mahkemesi iptal etti. Mahkeme kararında, yargı kararlarının gerekçelerinin AKP iktidarı tarafından ‘sözcük oyunlarıyla’ aşılmaya çalışıldığını belirtirken, ÇED sürecinin kaldırılamayacağına hükmetti.
‘Sözcük oyunları’
Daha önce ÇED değişiklikleriyle ilgili yargıdan çıkan kararlara dikkat çeken Anayasa Mahkemesi, torba yasadaki değişiklikle Danıştay kararlarının yorumlanmasında “sözcük oyunları” yapıldığına işaret etti. Kararda şöyle denildi: “İptali istenilen yasa düzenlemesi ile Danıştay kararının gerekçesi sözcük oyunuyla, yap boza maruz bırakılmıştır. Danıştay’ın ‘planlama aşaması geçmiş’ ifadesiyle ‘işletmeye başlamış ve üretim aşamasında bulunan faliyetleri’ vurgulamasına rağmen iptali istenilen düzenleme ile ‘planlama aşaması geçmiş’ ifadesi üretim ve işletme aşamasında bulunan faaliyetler bağlamından koparılmış ve daha işletmeye ve üretime başlamamış faliyetleri de kapsayacak biçimde düzenlenmiştir. Bu şekilde ÇED kapsamı dışında tutulacak faaliyetler, üretim ve işletme aşamasında olduğu belgelenen faaliyetlerin ötesine geçerek, işletme ve üretim faaliyeti içinde olmayan projeleri de kapsayacak biçimde genişletilmiştir.”
Ismarlama kanunlar, talan ve yağma..
Projeler yaşama geçirilirken, çevreye etkilerinin değerlendirilme için ÇED raporları isteniyor. Bu süreci bir an önce aşmak isteyen AKP , 3. köprü, 3. havaalanı, Akkuyu Nükleer Santrali gibi büyük projeleri ÇED sürecinin dışına çıkarabilmek için birçok yönetmelik değişikliği yaptı. Ancak bu yönetmelik değişikliklerinin tamamı Danıştay’dan döndü. Hükümet bunun üzerine farklı bir yola başvurdu. Bu kez de yasa değişikliği yaptı. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası ile Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yasa’yı (torba yasa) çıkardı. Torba yasa ile Çevre Yasası’nda da birçok projeyi ÇED sürecinin dışına çıkaran önemli bir değişiklik yapıldı. Çevre Yasası’na şu geçici madde eklendi: 23 Haziran 1997 tarihinden önce kamu yatırım programına alınmış olup, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan veya üretim veya işletmeye başlamış olan projeler ile bunların gerçekleştirilmesi için zorunlu olan yapı ve tesisler ÇED kapsamı dışındadır.”
Mevcut talanı geri döndürmüyor
Anayasa Mahkemesi’nin 3 Temmuz 2014 tarihinde verdiği karar dün (4 Temmuz) Resmi Gazete’de yayınlandı. Anayasa Mahkemesi kararları Resmi Gazete’de yayınlandıkları gün yürürlüğe giriyor. Dün yürürlüğe giren kararla, 23 Haziran 1997 tarihinden önce kamu yatırım programına alınan, 29 Mayıs 2013 tarihi itibariyle de üretim veya işletmeye başlamış olan projeler ile bunların gerçekleştirilmesi için zorunlu olan yapı ve tesisler ÇED dışında kalacak. Ancak henüz üretim veya işletmeye alınmamış yani tamamlanmamış olan bütün projeler için ÇED zorunlu olacak.
Kaynak: Politeknik, Cumhuriyet