Güvencesizlik, temelde iş güvencesinden ve sosyal haklardan yoksun olma ve bu nedenle sürekli olarak gelecek kaygısıyla yaşama anlamına gelir(1). Son yıllarda çalışma yaşamının en temel sorunu haline gelen güvencesizlik, düşük ücretlerle çalışma; mühendis, mimar, şehir plancılarının da temel sorunlarından biri haline geldi. Ülkemizdeki ortalama ücretlerin asgari ücrete yaklaşıp, asgari ücretin hâkim ücret(2) haline geldiği bugünlerde düşük ücretlerle çalışan mühendis mimar ve şehir plancıları için mühendis asgari ücreti büyük önem taşıyor.
Mühendis mimar şehir plancıları (MMŞP) asgari ücreti nedir?
2009 yılında gerçekleştirilen 1.TMMOB Ücretli ve İşsiz Mühendis, Mimar ve Şehir Plancıları Kurultayı’nda düşük ücretlere karşı mühendis asgari ücreti belirlenerek bu yönde çalışmalar yapılması önergesi ile gündeme geldi. Önerge kabul edilmesine rağmen 2/3 karar yeter sayısına takılarak karar altına alınamamış ancak kurultaydan sonraki TMMOB 41. Olağan Genel Kurulu’nda kurultayda verilen asgari ücret önergesi karara dönüştü(3). Daha sonra 2012 yılında TMMOB ile SGK arasında yapılan protokolle(4) mühendis, mimar, şehir plancıları için TMMOB’nin asgari ücret belirleyerek SGK primlerinin en az bu ücret olacak şekilde ödenmesi planlandı.
MMŞP asgari ücreti ve SGK protokolü, biz mühendislerin düşük ücretlerle çalıştırılmaları ve SGK primlerinin aldığımız ücretten daha düşük rakamlardan yatırılmasının önüne geçilebilmesi için önemli bir araç. Bu nedenle TMMOB ve odalarımızın bu konuyu çalışma programlarının tali konuları arasında görerek, asgari ücret mücadelesini sadece odaların bağlı bulunduğu şubelere ve üyeye indirgememesi gerekiyor. TMMOB, Oda ve İKK’larda Asgari Ücret Komisyonları kurularak bu konu hakkında çalışmalar yapılması sağlanmalıdır. TMMOB 44. Olağan Genel Kurulunda genç mühendislerin karar altına alınan önergesi(5) Ücretli İşsiz Mühendisler ve Asgari Ücret Kurultayı’nın bu dönem içinde yapılıp yapılmaması geçmiş dönemlerde olduğu gibi bu dönemde de TMMOB’nin asgari ücret mücadelesini ne kadar sahiplendiğinin bir kanıtı olacaktır.
Örnek bir çalışma olarak Maden Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi mühendis asgari ücreti çalışması(6)
Maden Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’ni asgari ücreti uygulanması ve takibi süreci ile ilgili 3 aşamalı bir süreç izledi: İlk olarak üyelerimize TMMOB Mühendis Asgari Ücreti ve Maden Mühendisliği Hizmetleri Asgari Ücret Tarifesi(7) hakkında bilgilendirme yazısı yazılarak bu ücretler altında çalışılmaması belirtildi. Yazıda işyerleri ve SGK il müdürlüklerine yazılar yazılacağı, bu sürecin takipçisi olacağımızın bilgilendirmesi yapıldı ve üyelerimizin bu mücadeleye sahip çıkarak haklarımız için yaptığımız bu çalışmaya destek olmaları talep edildi.
Üyelere yapılan bilgilendirmeden sonra işyerlerine yazılar gönderilerek TMMOB Mühendis Asgari Ücreti, SGK Protokolü ve Maden Mühendisliği Hizmetleri Asgari Ücret Tarifesi hakkında bilgiler verilerek işyerlerinin bu tarifelere uyması belirtildi.
Üçüncü ve son olarak üye ve işyerlerine yapılan bilgilendirmelerden sonra şubemize bağlı bulunan İstanbul, Edirne, Tekirdağ, Kırklareli, Kocaeli ve Sakarya SGK İl Müdürlükleri’ne yazılar yazıldı. Yazılarda, TMMOB Asgari Ücreti ve SGK Protokolüne ilişkin bilgilendirme yapılarak TMMOB asgari ücret tarifesinin takibi ve denetimi için taleplerde bulunuldu ve o ilde çalışılan maden mühendislerinin listesi gönderilerek üyelerimizin SGK’ya yatırılan ücretlerin bu tarifeye uygunluğunun kontrolü istendi, bu tarifeye uymayan şirketlerle ilgili işlem başlatılması talep edildi. Yazılan yazılardan sonra SGK İl Müdürlüklerinden yapılan işlemlerle ilgili geri dönüşler alındı.
Adapazarı, Edirne, Kırklareli, Yalova ve Tekirdağ SGK İl Müdürlüklerinden dönüşler yapıldı. Dönüşlerde gerekli incelemelerin yapıldığı, ücreti TMMOB asgari ücretinin altında olan kişiler için işyerleri ile iletişime geçilerek işlem başlatıldığı ifade edildi.
Sonuç yerine…
Son yıllarda TMMOB’ye bağlı oda genel kurullarında açıkça ortaya çıkan bir gerçeklik olan genç mühendislerin odalara üye olmaması, üye olanların oda organlarında aktif rol almaması ve hatta üyelerin seçimlere gelip oy kullanmaması TMMOB ve odalarımızın örgütlenme alanındaki başarısızlığının önemli sonuçlarından biri(8). Böyle bir gerçekliğin olduğu noktada şantiyelerde, proje ofislerinde, düşük ücretlerle çalışmak zorunda kalan, çoğunluğunu genç mühendis, mimar, şehir plancılarının oluşturduğu bu topluluğun haklarını savunmak, düşük ücretlere karşı çalışma programı oluşturmak odalarımızın genç mühendislerle buluşacağı bir alan olarak kendini ortaya çıkarıyor. Tabi burada bir görev de MMŞP asgari ücretinin çıkarılmasında rol oynayan genç mühendislere düşüyor. Genç mühendislerin üyesi olduğu meslek odasını yakından takip etmesi ve çalışmalara aktif katılması, asgari ücret mücadelesinin yürütülmesinde ortaya koyacakları direngenlik bu mücadeleyi daha da büyütecektir.
TMMOB 2017 yılı asgari ücretini brüt 3500 TL olarak belirleyerek(9) SGK’ya bildirdi ve odalardan bir yazıyla asgari ücret hakkında çalışma yapmalarını da istedi.(10) TMMOB asgari ücret belirledikten sonra bu mücadeleyi oda ve üyelere havale etmeden bu işin merkezi olarak takipçisi ve örgütleyicisi olmalı. Yukarıda örneği verilen asgari ücret çalışmasının diğer odalarda yapılan çalışmalarla birleştirilerek ilerletilmesi, şubeler ve İKK’lar düzeyinden oda merkezleri ve TMMOB ile koordineli bir şekilde gerekirse MMŞP Asgari Ücret Kampanyası ile bu mücadelenin büyütülmesi sağlanmalıdır. TMMOB, oda ve şubelerde Mühendis Mimar Şehir Plancıları Asgari Ücreti ile ilgili yapılacak çalışmaların başarılı olabilmesi için yönetim kurullarının irade göstererek bu işin takipçisi olmaları gerekir. Aksi halde şu an genel olarak uygulanmakta olan TMMOB’den odalara, odalardan üyeye gönderilen yazılarla bu mücadele ilerletilemez.
Mehmet MAKAR
Maden Mühendisi
Kaynaklar
1- Özay Göztepe, (Şebnem Oğuz/Prekarya S. 231) Güvencesizleştirme, NotaBene Yayınları
2- Serkan Öngel, Asgari Direniş Ücreti, BirGün Gazetesi
(http://www.birgun.net/haber-detay/asgari-direnis-ucreti-137614.html )
3- Pınar Hocaoğulları, Asgari Ücret Mücadelesinde Mühendisler –
(http://politeknik.org.tr/asgari-ucret-mucadelesinde-muhendisler )
4- MMŞP Asgari Ücreti için TMMOB ile SGK arasında yapılan iş birliği protokolü
(http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/beaf6c82139a73f_ek.pdf?tipi=79&turu=X&sube=0 )
5- TMMOB 44. Olağan Genel Kurul Kararları 26 ve 27. Maddeleri (https://www.tmmob.org.tr/icerik/tmmob-44-olagan-genel-kurul-kararlari )
6- Maden Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Asgari Ücret çalışmasının örnek olarak verilmesindeki amaç bu çalışmanın doğru ve uygulanması gereken çalışma olması değil içindeki eksikliklerle birlikte değerlendirilip diğer Odaların yaptığı çalışmalarla birleştirilerek MMŞP Asgari Ücret çalışmalarına katkı koyması ve ilerletilmesidir.
7- Maden Mühendislerinin çalışma alanları ve hizmetleri ile ilgili TMMOB Maden Mühendisleri Odası tarafından belirlenen ücret tarifesi. 2016 yılı Serbest Maden Mühendisliği Hizmetleri Asgari Ücret Tarifesi (http://www.maden.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=10172&tipi=53&sube=0 )
8- TMMOB Öğrenci Kurultayları ve Ücretli İşsiz Mühendis Mimar Şehir Plancıları Kurultayları sürecine katkı koyan genç ve ücretli mühendislerin yakaladığı ivmenin ters yöne dönmesinin nedenleri yeniden sorgulanarak yapılan hatalar tekrarlanmamalıdır.
9- TMMOB 19 Kasım tarihinde yaptığı Yönetim Kurulu toplantısında 2017 yılı Mühendis Mimar ve Şehir Plancıları Asgari Ücreti ile ilgili 19 Kasım tarihli toplantısında aldığı asgari ücret kararı şu şekilde; “Karar no 94: TMMOB ile Sosyal Güvenlik Kurumu arasında imzalanan işbirliği protokolüne göre ücretli çalışan mühendis mimar ve şehir plancıları için 2017 yılı ilk işe giriş bildirgesinde baz alınacak asgari brüt ücretin 3500 TL olarak belirlenmesine; Odalarınca belgeli çalışmanın koşul olduğu uzmanlık alanlarında, mesleki deneyimin arandığı alanlarda, şantiye şefliği, sorumlu müdürlük, iş güvenliği uzmanlığı, yapı denetim elemanı, teknik nezaretçi, uzak yol kaptanlığı vb. hizmetlerde asgari ücret uygulanmayacağını, bu durumda olan mühendis, mimar, şehir plancılarının ücretlerinin alınan sorumluluk gereği belirlenen asgari ücretinin üzerinde olmasına”
10- Mühendis, Mimar Ve Şehir Plancıları Asgari Ücreti Üzerine TMMOB Örgütlülüğüne –
( http://www.tmmob.org.tr/icerik/muhendis-mimar-ve-sehir-plancilari-asgari-ucreti-uzerine-tmmob-orgutlulugune )