Erdoğan’ın Boğaziçi Üniversitesi’ne atadığı kayyum Rektör Melih Bulu’ya akademisyenlerin, öğrencilerin itirazları, tepkileri devam ediyor. Akademisyenler yerleşkede her gün Bulu’yu istifaya çağıran nöbetler tutuyor.
Boğaziçi Üniversitesi’ne yapılan kayyum rektör atama uygulamasının yasal dayanağı 2016 yılında atıldı. AKP milletvekilleri TBMM’ye Cumhurbaşkanına doğrudan rektör atama yetkisi veren bir kanun tasarısı sundu, muhalefet itiraz etti ve tasarı geri çekildi. Ancak 3 ay sonra yayımlanan bir Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile bu uygulama yürürlüğe girdi. Saray rejiminin kurumsallaşması için üniversiteler de doğrudan Cumhurbaşkanı’na bağlanmış oldu.
Şüphesiz üniversitelerdeki akademik özgürlüklere saldırılar yeni değil ancak önce rektör seçimlerinin kayyum atamalarına dönüşmesi, bilimsel açıdan altyapısı uygun olmayan onlarca yeni üniversitenin, bölümlerin açılması, mevcut akademik birikimin boşaltılması üniversiteleri birçok ilde arazileri ‘değerlendirilebilir’, varlıkları istismar edilebilir yapılara dönüştürdü.
Peki, tıpkı yerel yönetimlerde olduğu gibi üniversitelere yapılan kayyum atamalarında üniversiteler neler kaybetti, nasıl usulsüzlükler ortaya çıktı, yerleşkelerde neler oldu daha yakından bakalım.
Marmara Üniversitesi
Marmara Üniversitesi’nin Nişantaşı Yerleşkesi, Şubat 2018’de TOKİ’ye devredilerek satışa çıkarıldı. Nişantaşı ile Ihlamur Kasrı’nın tarihi sit alanı sınırları içinde yer alan yerleşkeye Çevre ve Şehircilik Bakanlığı “Ticaret+Konut” alanı planı hazırladı. İhaleyi Dap Yapı kazandı ve pandemi döneminde yıllardır kullanılan üniversite yerleşkesi şantiyeye dönüştürüldü.
Marmara Üniversitesi Rektörlüğü, Maltepe Küçükyalı’daki Orgeneral Kenan Evren Kışlası arazisinin, Marmara Üniversitesi’ne devredildiğini belirtip, üniversitenin taşınmasıyla birlikte binanın atıl hale geleceğini iddia etmişti.
Marmara Üniversitesi sadece Nişantaşı Yerleşkesi için değil, Göztepe, Üsküdar, Bahçelievler, Halkalı, Kartal ve Çatalca’da ki arsa ve araziler için de satış kararı aldı.
Dokuz Eylül Üniversitesi
Dokuz Eylül Üniversitesi, Balçova İnciraltı’nda bulunan kendi mülkiyetindeki 3.140 metrekarelik araziyi satışa çıkardı. Satış bedeli 3 milyon 200 bin TL olarak belirlendi. İhale pandemi döneminde, 15 ocak 2021 tarihinde yapıldı.
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Güzel Sanatlar Fakültesi ile Devlet Konservatuvarı binaları alternatif belirlenmeden depreme dayanıklı olmadığı gerekçesiyle yıkıldı. Öğrenciler altyapısı olmayan yapılara gönderildi.
Hazine’ye ait taşınmazlar şirkete kiralandı, ihalelerde usulsüzlük yapıldı
Dokuz Eylül Üniversitesi de birçok üniversite gibi usulsüzlüklerle Sayıştay Raporları’na takıldı. 2019 Sayıştay raporunda Hazine’ye ait taşınmazın Dokuz Eylül Teknoloji Geliştirme (DEPARK) A.Ş.’ye verildiği ve konuyla ilgili Bakanlıktan gerekli iznin alınmadığı vurgulandı.
Üniversite bünyesinde bulunan bazı enstitülerde ve yüksekokullarda Enstitü Müdür Yardımcısı ve Yüksekokul Müdür Yardımcısı atamalarının mevzuata uygun olmadığı tespit edildi.
Torbalı’da bulunan bir mermer fabrikasının Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından kiralanması işleminde birden fazla mevzuata aykırı usulsüz uygulama tespit edildi.
Dokuz Eylül Üniversitesi yerleşkeleri için 2019 yılı gıda ihalesinde yaklaşık maliyetler konusunda hiçbir araştırma yapmadan sadece 2 firmadan teklif alınarak piyasa rayiçlerinin çok üzerinde belirlenmesi ve ihalenin bu yaklaşık maliyet üzerinden gerçekleştirilmesinin mevzuata uygun olmadığı ve kamunun zarara uğratıldığı tespit edildi.
Hacettepe Üniversitesi
Hacettepe Üniversitesi Beytepe Yerleşkesi’nde 45 bin 359 metrekarelik arazide Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından öğrenci yurdu yapılacağı gerekçesiyle imar planı değişikliği yapıldı. Ankara Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün yayımladığı yeni imar planında, 45 bin metrekarelik arazi, 1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planı’nda ‘Hacettepe Üniversitesi Özel Orman Alanı’ orman alanı sınırlarından çıkarıldı.
Sayıştay Raporu’na göre 2018 yılında Hacettepe Üniversitesi ihale yapmaksızın Rektörlüğün belirlediği şirketlerden 3 milyon TL’yi aşkın alım yaparak usulsüzlük yaptı.
Gazi Üniversitesi
Ankara’da Karakusunlar Mahallesi’nde toplam altı parsel Gazi Üniversitesi mülkiyetinde iken parseller TOKİ ile Gazi Üniversitesi arasında yapılan bir protokolle TOKİ’ye devredildi.
Gazi Üniversitesi’nin TOKİ’ye verdiği parseller 24 Mayıs 1983 yılında 2823 sayılı ‘Atatürk Orman Çiftliği Mülkiyetindeki Bir Kısım Arazinin Devredilmesine İzin Verilmesi Hakkında Kanun’la tıp fakültesi yapılmak üzere Gazi Üniversitesi’ne devredilmişti. Gazi Üniversitesi Rektörlüğü araziyi kullanım amacı dışında devretmiş oldu.
Ege Üniversitesi
Ege Üniversitesi’nde 2018 yılında Rektör Prof. Dr. Necdet Budak tarafından Ziraat Fakültesi uygulama alanı olarak kullanılan 10 bin metrekarelik zeytinlik, otoparka dönüştürüldü. Zeytinliğe asfalt döküldü.
2019 yılında Ege Üniversitesi’nin 290 dönümlük fıstıkçamı koruluğu ve zeytin ağaçları ile çevrili alanı da içerecek 545 dönümlük arazi millet bahçesi yapılmak üzere Çevre Şehircilik Bakanlığı’na verildi. Doğal orman niteliğine sahip alanı ve yerleşke sosyal tesislerini yok edecek proje yine kayyum rektör tarafından kabul edildi.
Sayıştay Raporları’nın gediklisi
Ege Üniversitesi’ndeki usulsüzlükler Sayıştay Raporu’larına girdi. Üniversiteye ait yerleşkelerde 2019 yıl sonu itibarıyla çok sayıda ana arter ve iç yollar, elektrik ve telefon hatları, otoparklar, yaya yolları, peyzaj alanları, trafolar ve kanalizasyon ile doğalgaz hatları bulunmasına rağmen kurum mali tablolarında, gerekli hesapların yer almadığı; diğer bir deyişle, bu yapıların, muhasebe kayıtlarına intikal ettirilmedikleri tespit edildi. Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu kamu kaynağının, etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılmasının engellendiğini tespit etti.
Sayıştay, üniversiteye ait ve kendisi tarafından kullanılmakta olan taşınmazlar ile üniversitenin kullanımına tahsis edilen taşınmazların büyük bir kısmının, mevcut kullanım şekilleri ile tapu kayıtlarının uyumlu olmadığını yani usulsüzlük içerdiğini belirtti.
Sayıştay Döner Sermaye İşletmesi bünyesinde faaliyet gösteren Sürekli Eğitim Merkezi ile Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen eğitim programlarının bir kısmında, özel kişi ve kurumlardan eğitim hizmeti alınmak suretiyle programların gerçekleştirildiğini bu uygulamanın usulsüz olduğunu kayda geçti.
İhaleler tanıdık şirkete verildi, kiralar tahsil edilmedi
Sayıştay, Rektörlüğe bağlı vakfın ve vakıf iştiraki olan şirketin müsteciri olduğu üniversite taşınmazlarına ait kiraların, uzun bir süre ödenmemesine rağmen vakıf ve şirket ile ilgili herhangi bir işlem yapılmadığı, kira ve fer’i borçları bulunmasına rağmen şirkete ihale yasağı getirilmediği ve bu şekilde ihalelere girmesinin önlenmediğini belirtti.
Bayındır Meslek Yüksekokulu’nda (MYO), eğitim programları kapsamında verilen Bilgisayar Destekli Tekstil ve Giysi Tasarımı dersi için ayrıca kurs düzenlendiği, kursa katılanların tamamının, MYO öğrencisi olduğu, düzenlenen kurstan gelir elde edildiği ve elde edilen gelirden katkı payı ödendiği ve mevzuata aykırı davranıldığı tespit edildi.
Ankara Üniversitesi
Sayıştay’ın Ankara Üniversitesi 2019 yılı denetim raporuna göre, üniversiteye mal ve hizmet alımları için ihale yapılmadı. Kurum, kendi belirlediği şirkete usulsüz olarak 222 bin 450 bin TL ödedi.
Üniversitenin 2019’da bankayla imzaladığı reklam anlaşması karşılığında aldığı 2 milyon TL’nin kurum hesaplarına gelir olarak kaydedilmediği ve gelirin ihalesiz alımlarda kullanıldığı belirlendi.
Mardin Artuklu Üniversitesi
Mardin Artuklu Üniversitesi’nde eski Rektör Ahmet Ağırakça ve mevcut Rektör İbrahim Özcoşar dönemi hakkında ihaleye fesat karıştırma, usulüne uygun olmayan işlemler, gereksiz atamalar, rektör ve dekanların eşlerine usulsüz şekilde araç tahsisi başlıklarında YÖK tarafından 2020 yılında yolsuzluk soruşturması açıldı.
Sayıştay 2019 Raporu’na göre 40 adet lojman için kiralama izni alınmasına rağmen 52 adet lojman kiralandığı, amaç dışı konut kiralanarak kurumun zarara uğratıldığı belirlendi.
Diyanete bedelsiz yurt devri
Sayıştay ayrıca üniversite tarafından işletilmesi halinde gelir elde edilebilmesi, öğrencilere barınma olanağı yaratması mümkün olan bir taşınmazı, Türkiye Diyanet Vakfı Yurtlar ve Sosyal Tesisler İktisadi İşletmesi’ne bedelsiz olarak tahsis edilmesinin üniversitenin kaynaklarının ticari bir işletmeye aktarılması anlamına geldiğini, açık bir şekilde usulsüzlük yapıldığını belirledi.
Sadece Artuklu Üniversitesi’nde değil, birçok üniversitede gerici vakıflarla, Diyanet’le yapılan protokoller üniversitelerin gericileştirilmesi için çeşitli usulsüzlükler yapılarak hayata geçiriliyor.
Kıdem tazminatı bütçesine tırpan
Sayıştay ayrıca Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörlüğü’nün, üniversite bünyesinde çalışan işçiler için Sosyal Güvenlik kapsamında belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılması gereken kıdem tazminatı karşılıklarını ayırmadığını ve faaliyet dönemi içinde veya izleyen dönemde ödenmesi öngörülen kıdem tazminatları karşılıklarının izlenmesi için kullanılması gereken ‘Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesapları’nın kullanılmadığını tespit etti. Rektörlük, işçilerin kazanılmış haklarını gasp etme planı yaptı.
Belediyelerden üniversitelere değişmeyen lüks: Kayyumlardan kuruma fatura edilen yemek ziyafetleri
Üniversite personelinden emeklilik veya başka bir göreve atanma gibi sebeplerle ayrılanlar adına verilen yemek ziyafetlerine ait fatura bedellerinin 2019 Yılı Üniversite Özel Bütçesi’nin Diğer Hizmet Alımları Ödenekleri’nden karşılandığı tespit edildi. Kayyum rektörler, üniversite varlıklarını özel uğurlamalara, davetlere, ziyafetlere harcamış oldu.
Düzce Üniversitesi
Sayıştay, Düzce Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Merkezi Döner Sermaye İşletmesi’nin mal ve hizmet alımlarında ihale usullerine aykırı davrandığını tespit etti. Kamu mal ve hizmet alımında temel ihale usulü olan “açık ihale” yerine “doğrudan temin” alım usulünün yaygın olarak kullanıldığı, 2018 yılında 440 bin 320 liralık kırtasiye alımında bu usulsüzlüğün yapıldığı ve kurumun zarara uğratıldığı belirlendi.
politeknik.org.tr