Savaş Bütçesi Elektriği Vurdu…

1 YILDA ELEKTRİĞE YÜZDE 32.6 ZAM

Enerji fiyatlarını hükümetin ihtiyaçları ve dağıtım şirketlerinin taleplerine göre şekillendiren AKP, yanlış enerji politikalarının yanı sıra Suriye başta olmak üzere Ortadoğu‘da izlediği savaş politikası ve iç politikadaki Kürt açılımının bugün vardığı yüksek düzeyli çatışma ortamı sonucunda savaş bütçesi oluşturmaya başladı. Elektrik fiyatlarına yapılan zamla Hükümet, hem vergi gelirlerini artırmayı, hem dağıtım şirketlerinin taleplerini karşılamayı hedeflerken, yeni dağıtım özelleştirmeleri için de karlı ortam yaratmaya çalışıyor. Tüm bu hedeflerin bedeli ise elektrik kullanıcısına pahalı elektrik olarak dayatılıyor.

1 Ekim 2012 tarihinden itibaren geçerli olacak yeni tarife ile konut kullanıcılarının çıplak elektrik bedeli yüzde 12.65 artarken, tüketicinin kullanmadığı elektrik için ödemek zorunda kaldığı kayıp ve kaçak bedeline de 1 kilovat saat başına yüzde 9 zam yapıldı. Faturayı oluşturan diğer kalemlerdeki küçük ayarlamalarla ve vergi ile fon payları da dahil olmak üzere meskenler için yapılan zam oranı yüzde 9.8 oldu.

4 kişilik ailenin asgari tüketim standardı üzerinden 230 kilovat saat aylık tüketim gerçekleştirmesi durumunda; faturası 75.2 liradan 82.6 liraya yükselecek. Geçen yıl eylül ayında ise bir ailenin faturası 62.5 liraydı. Yani 1 yıl içinde yapılan elektrik zamlarıyla bir ailenin elektrik faturası, yüzde 32.6 zamlanarak, 20.1 lira kabardı.

Harcamaları artan AKP Hükümeti, kaynağı yine dar gelirli kesimlerden çıkarıyor. Son 1 yıl içinde elektriğe yapılan zam tablosuna bakıldığında AKP‘nin hangi kesimi hedef aldığı net olarak ortaya çıkıyor. Elektrik dağıtım özelleştirmeleriyle birlikte sosyal desteklemeleri kaldıran Hükümet, son 1 yıl içinde elektrik fiyatlarına yaptığı zamlarla en çok sosyal devlet ilkesi kapsamında yapılan hizmetleri mağdur etti. Kalkınmada öncelikli illerde yaşayan insanların ev faturaları 1 yıl içinde yüzde 41.38 artırılırken, “Diğer 1” tarifesi kapsamında yer alan “hayır kurumları, dernekler, vakıflar, müzeler, resmi okullar, resmi yurtlar, resmi kurslar, spor tesisleri, resmi üniversiteler, resmi yüksekokullar, resmi sağlık kuruluşları, kültür balıkçılığı ve kümes hayvanları çiftlikleri”nin tarifesi de yüzde 40.57 artırıldı. “Diğer 2” tarifesi kapsamında yer alan içme ve kullanma suyu ile tarımsal amaçlı soğuk hava depolarının elektrik bedelleri de yüzde 36.38 oranında zamlandı.

Sanayicinin faturası ise orta gerilim için yüzde 23.31, alçak gerilimden elektrik alanlar için yüzde 26.15 arttı. Tarife grupları içinde en düşük zammı da yüzde 13.16 ile ticarethaneler gördü. AKP Hükümeti, elektrik dağıtım özelleştirmeleriyle birlikte uyguladığı zam politikaları ile iktidar gücünü hangi kesimden yana kullandığını da göstermiştir. 2007 yılından bu yana yapılan fiyat ayarlamaları ile konut kullanıcıları ile sanayi kuruluşlarının elektrik bedelleri arasındaki makas giderek artırılmıştır. 2007 yılında mesken ile sanayi (dağıtım sisteminden elektrik alan orta gerilim abonesi) arasındaki 0.9 kuruş olan fark, 2012 yılında 5.7 kuruşa yükselmiştir. Yani meskenler, 2007‘de sanayiden yüzde 7.7 daha pahalıya elektriği kullanırken, 2012 yılında yüzde 24.9 oranında daha pahalı elektrik kullanır hale getirilmiştir.

Asgari Ücretli Enerji Yoksulu Oldu

EMO‘nun yeni tarife üzerinden yaptığı analizin sonuçları özetle şöyledir:

•·         Son 1 yılda gerçekleşen tüketici fiyatları artışı yüzde 8.8 iken; mesken abonelerinin elektrik faturası ise 1 yılda yüzde 32.16‘lık artışla enflasyon oranını neredeyse 4 kat aşan düzeyde zamlanmış oldu.

•·         Net asgari ücret son 1 yıl içinde yüzde 12.2 oranında artırılırken, asgari ücretle geçinen ailenin bütçesinde elektrik faturasının payı yüzde 9.48‘den yüzde 11.16‘ya yükseldi. Böylece uluslararası literatürde enerji yoksulluğu için belirlenen yüzde 10 sınırı da aşılmış oldu.

•·         1 Ekim 2012 tarifede en yüksek zam yüzde 11.12 oranıyla tarımsal sulamaya yapıldı. Çiftçilerin yaz aylarında ödemekte ciddi güçlük çektikleri, yerel gazete haberlerine de sürekli yansıyan ödeme sorunlarını katmerlendirecek bu zamla birlikte tarımsal sulamaya yapılan 1 yıllık elektrik bedel artışı yüzde 34.6‘ya ulaştı.

•·         Son dönemde artan harcamalara karşın gelir kaynakları yetersiz kalan ve dolaylı vergiler başta olmak üzere yurttaşlardan yapılan kesintileri artırmanın çeşitli yollarına başvuran AKP Hükümeti, söz konusu elektrik zammıyla vergi gelirlerini de artıracak. Tüketimin yalnızca yüzde 24‘ünü oluşturan konutlardan elde edilen KDV tutarı 2010 yılı tüketimi baz alındığında dahi yıllık 200 milyon lira artacak.

•·         En son açıklanan 2010 yılı elektrik tüketim verileri üzerinden, önümüzdeki 1 yıl içinde de konutların 41.4 milyar kilovat saat elektrik kullanacakları varsayılarak hesaplama yapıldığında, konut abonelerinden 1 yıl içinde 1.3 milyar lira daha fazla para toplanacak.

•·         Elektrik fiyatlarına yapılan yüksek zamlar başta su olmak üzere tüm yaşamsal ürünlerin fiyatlarında da artışa yol açacaktır.

•·         AKP Hükümeti‘nin 2008 yılında reform olarak sunduğu maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizmasının, ancak fiyat artışlarını yansıtan fiyat inişlerini ise yok sayan bir otomatik zam enstrümanı olduğunun ifşa olmasının ardından artık sözü edilmez olduğu da bir gerçektir. Enerjide gerçekçi fiyat politikaları uygulanmalıdır. Sadaka kültürü yerine elektrik alanında sosyal devlet ilkesinin gereği olan gerçekçi uygulamalara yönelinmelidir. Bu çerçevede kanayan bir yara haline gelen kayıp ve kaçak sorunu da toplumu kamplaştırarak değil, iktidarın yurttaşların refahı için var olduğu bilinci içerisinde çözülmelidir.

•·         Bugün yapılan zamlar şaşırtıcı değildir. 1 Nisan 2012 tarihinde yaptığımız açıklamada, bugün yaşanan süreci aynen şu cümlelerle kamuoyuna duyurmuştuk:

“Bugün, elektrik alanının piyasalaştırılması sonucunda oluşan karaborsa sistemi nedeniyle karşı karşıya kaldığımız bu yüksek oranlı elektrik zammına, yarın olası petrol ve doğalgaz krizleri sonucu yeni zam dalgaları ile tekrar maruz kalacağız. Petrol fiyatlarında yaşanan yükseliş ve doğalgaza dün (31 Mart 2012) yapılan yüzde 18.72 oranındaki zam elektrik fiyatlarına önümüzdeki aylarda yansıtılacaktır.”

Rekabetin mümkün olmadığı doğal bölgesel tekel olan dağıtım alanında yapılan özelleştirmelerin ucuzluk sağlayacağı iddiası çökmüştür. Derhal kamunun zararına olan piyasalaştırma uygulamalarından vazgeçilmeli; elektrik fiyatlarının ucuzlaması için üretim, iletim, dağıtım ve perakende olarak ayrıştırılan hizmetlerin bütünleşik bir yapı içerisinde sunumunu mümkün kılacak kamusal bir örgütlenmenin yaşama geçirilmesi gerekmektedir. Ancak böylesi bir uygulama ile ülkemizin de yerli kaynaklarının değerlendirilmesi, halkımıza ucuz elektrik sunulması mümkün olabilecektir.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
43. DÖNEM YÖNETİM KURULU
2 Ekim 2012