AKP Hükümeti‘nin 2008 yılbaşından itibaren elektriğe yaptığı yüksek oranlı zamlara yarın (1 Ekim 2009) yeni bir zam ekleniyor. Konut ana harcama grubu içinde yer alan elektrik, 2008‘den bu yana yüzde 50.56‘yı aşan zam oranıyla “zam şampiyonu” konumunda bulunuyor. Yarından itibaren faturalara yüzde 9.8 olarak yansıyacak olan fiyat artışı da, konut harcama grubunda elektriğin zam şampiyonluğunu perçinleyecek.
Yeni elektrik tarifesine göre konutlarda çıplak (hizmet bedelleri, vergi ve fonlar hariç) elektrik birim fiyatı, 16.27 kuruştan 18.12 kuruşa çıkacak. Böylece çıplak elektrik fiyatına yüzde 11.38 oranında zam yapılırken, her yılın başında belirlenen dağıtım ve perakende hizmet satış bedelleri de yeni tarifeyle artırılıyor. Buna göre dağıtım hizmet bedeli yüzde 1.32, perakende satış hizmet bedeli de yüzde 1.6 oranında zamlı olarak konut kullanıcılarından tahsil edilecek.
2 Yıllık Zam Yüzde 70.36‘ya Ulaşıyor
Konutlardaki kullanıcılar, her türlü bedel dahil olmak üzere nisan ayından bu tarafa 24.53 kuruştan satın aldıkları elektriğe 1 Ekim‘den itibaren 26.93 kuruş ödemek zorunda kalacaklar. Böylece 31 Aralık 2007 tarihinde 1 kilovat saat elektrik için 15.81 kuruş ödeyen yurttaşlar, kümülatif olarak yüzde 70.36‘ya ulaşan zamla 1 Ekim 2009‘dan itibaren 26.93 kuruş ödemek zorunda kalacaklar.
Konut Grubunda Elektrik Zam Şampiyonu
Türkiye İstatistik Kurumu‘nun Ağustos 2009 verilerine göre; 2008‘den bu yana konut ana harcama grubundaki maddeler arasında yüzde 50.56 zam oranıyla fiyatı en çok artan kalemin elektrik faturası olduğu görülüyor. Aynı dönemler itibarıyla diğer kalemlere bakıldığında elektrik faturasından sonra fiyatı en çok artan kalemleri yüzde 18.35 ile kömür, yüzde 16.93 ile doğalgaz ve yüzde 16 ile su faturası oluşturuyor. Elektrik faturası yarından itibaren yürürlüğe girecek zam oranıyla birlikte zam şampiyonluğunda açık ara farkını daha da artıracak.
Aile Faturasına Yıllık 260 TL Ek Yük
Kilovat saat başına kuruş bazında küçük görülen elektrik zammı, asgari yaşam standardı için gerekli olan 230 kilovat saatlik elektrik tüketimi üzerinden 4 kişilik bir ailenin faturasına yansıtıldığı zaman ise cepleri yakacak. Aylık fatura tutarı 56.4 TL‘den 62 TL‘ye yükselecek. 2008‘den bu yana yapılan zamlar nedeniyle bir ailenin aylık elektrik faturasındaki artış miktarı ise 25.6 TL‘ye ulaşmış olacak. Böylece bir aile bir ayda 42 ekmek alabileceği gelirini elektrik tüketimi için harcamak zorunda kalıyor.
Yıllık bazda elektrik faturalarının aile bütçelerine yansımasına bakılacak olursa; 2007 yılında asgari yaşam standardı üzerinden elektrik tüketen bir aile yıllık toplam 436.4 TL ödeme yaparken, 2008 yılında ocak, temmuz ve ekim ayı zamlarıyla aynı miktarda tüketim için 588.9 TL ödemek zorunda kaldı. Bu yıl ise ocak, nisan ve ekim tarife ayarlamaları dikkate alındığında yılsonuna kadar aynı miktarda tüketim karşılığında 696.4 TL ödeyecek.
Hazine Üzerinden Dağıtım Şirketlerine Aktarım
Diğer kullanıcılar bazında Ekim 2009 tarifeleri incelendiğinde çıplak elektrik fiyatına en fazla zammın yüzde 11.79 ile sokak aydınlatma bedelleri ve yüzde 11.59 ile tarımsal sulama için yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Aydınlatma bedelleri, dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi sürecinde Hazine‘nin üzerine yıkılmış bulunmaktadır. Aydınlatma bedellerine daha fazla zam yapılarak Hazine üzerinden dağıtım şirketlerine daha fazla aktarım yapılması sağlanmış olmaktadır.
Yine dağıtım özelleştirmeleri süreci nedeniyle dağıtım kuruluşlarını satın alan şirketlerin tahsil etmeye başladıkları dağıtım ve perakende satış hizmet bedellerinde de çarpıcı artış içeren düzenlemelere başvurulmuştur. Dağıtım ve perakende satış hizmet bedelleri toplamı 2008 yılından bu yana toplamda yüzde 36.2 ile yüzde 65.3 arasında tarife gruplarına göre değişen oranlarda artırılmıştır. Aynı dönemde kamu eliyle sağlanan iletim hizmeti bedelindeki artış ise yüzde 0-30 arasında tarife gruplarına göre değişen oranlarda zam görmüştür.
Yarından itibaren yürürlüğe girecek olan tarifede iletim bedellerinde artışa gereksinim duyulmazken, dağıtım ve perakende satış hizmeti bedellerinde bu yıl ikinci kez artış yapılmıştır. Çıplak elektrik fiyatlarına yapılan zamların temel nedeni de dağıtım özelleştirmeleri nedeniyle piyasada oluşan fiyat artışlarının doğrudan tüketicilere yansıtılması isteğidir. Buna yönelik olarak da maliyet bazlı fiyatlandırma denilen ancak otomatik zam olarak işleyen mekanizma devreye alınmıştır. Böylece dağıtım şirketlerine gelir garantisi sağlanmıştır.
Elektrik Mühendisleri Odası olarak, elektrik hizmetinin sunumunda genel kamunun yerine şirket çıkarlarını esas alan uygulamalara derhal son verilmesini, yurttaşlardan haksız yere tahsil edilen zamların geri alınmasını istiyoruz.
ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
41. DÖNEM YÖNETİM KURULU
30 Eylül 2009