30 Mart’ta yürürlüğe giren Bütünşehir Yasası ile toplamda 30 ilin sınırları belediye sınırı oldu. Nüfusun %75’inin yaşadığı bütünşehirlerde belde belediyeleri kapatıldı, köyler mahalle oldu, il genel meclisi seçimleri yapılmadı. Yasa ile kamu yatırım ve hizmetlerinin, halkın ortak varlıklarının dağıtım kararı valilerde toplanacak. Köylere ahır-kümes yasağı gelecek, köylü vergiyle tanışacak

6 Aralık 2012’de kabul edilen Bütünşehir Yasası, dün (30 Mart) yürürlüğe girdi. Yasayla bütünşehir olan illerde il sınırı, belediye sınırı ile çakışacak. Bu yasa kapsamında bütünşehir olacak yerlere (Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Konya, Mersin, Malatya, Manisa, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van, Kayseri, Sakarya, Samsun) 22 Mart 2013’de Ordu da eklendi. 2004’ten beri bütünşehir olan İstanbul ve Kocaeli ile toplamda 30 il bütünşehir oldu.

Nüfusun %75’i bu 30 ilde yaşıyor. Bu 30 ilin fiziki büyüklüğü Türkiye’nin %52’si. Bütünşehir olan illerde var olan 1022 belde belediyesi kapatıldı, buradaki köyler mahalle statüsüne geçti, hizmet sunumu açısından kır-kent ayrımı ortadan kalktı. Diğer illerde de nüfusu 2000’nin altında olan 559 belediye kapatılıyor.

Yetkiler valide toplanıyor

Bu seçimlerde 30 ilde il genel meclisi seçimi yapılmadı. İl genel meclisi yerine artık illerde valiye bağlı olarak Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı (YKİB) isimli yeni bir birim kurulacak. YKİB için kamu kurum ve kuruluşlarının yatırım ve hizmetlerinin yapılması, izlenmesi, denetlenmesi, koordinasyonu, tanıtımı, rehberliği, hukuki danışmanlığı gibi işlevler tanımlanmakta. Valinin ildeki rolü, bu birim üzerinden yeniden tanımlanıyor, genel yetkileri operasyonel hale getiriliyor.

Diyarbakır’da vali bütçede ısrar etti, 1 yıl boyunca onaylamadı

İl genel meclisi, il özel idaresinin karar organı ve bütçeyi yapıyor. Özel idare bütçesinden ayrılacak ödenekleri il genel meclisi yıllık bütçesi içinde kabul etmekte, meclisin kararı valinin onayı ile yürürlüğe girmekte. Ancak mecliste muhalefet partilerinin çoğunlukta olduğu il genel meclislerinde bütçe yapımı hassas bir konu.

Örneğin 2010-2011 döneminde Diyarbakır’da il genel meclisinin valilik özel kalem bütçesini düşürerek kabul ettiği bütçenin valinin defalarca iadesinin ardından kabul edilmesi Kasım 2011’i buldu. 2012 yılı bütçesinin onaylanması da yine 2012 Mayıs ayını bulmuştu. Bütünşehirlerde il özel idaresi kalkacağı için kontrol valide olacak. YKİM’lerin merkezi idarenin taşradaki birimlerinin etkinliği ile ilgili hazırlayacakları değerlendirme raporlarının gönderileceği adres de Başbakanlık olacak.

Mal varlıkları iktidar belediyelerine

İl özel idare tasarruf ve mülkiyetinde olan varlıkların bir kısmı bakanlıklara devredilebilecek. Dağıtıma karar merci bir komisyon kurulacak. Bunun dışında 1591 belde belediyesi ve 16 bin 82 köyün tüzel kişiliğinin iptal edilmesiyle milyar liralık mal varlıkları da ortada kalacak. Kanun, devir ve tasfiye işlemlerini yapmak üzere, şehirlerde vali yardımcısı başkanlığında komisyon kurulmasını öngörüyor. Ancak kavgası yasa yürürlüğe girmeden başlamıştı.

Örneğin, özel idareye ait 1686 taşınmazın bulunduğu İzmir’de valilik, Sümerbank arazisinin kendilerine devrini isteyen Büyükşehir Belediyesi’ni reddetti. Belediye ise Trabzon’da AK Partili belediyeye devri örnek göstererek taşınmazların kendilerine verilmesini istedi. Trabzon İl Özel İdaresi’nin mal varlıklarının, AKP’li Trabzon Büyükşehir Belediyesi’ne devredilmesini buna örnek gösterdi.

İl özel idarelerinin kapatılmasıyla köylere götürülen belediye hizmetleri türüne göre büyükşehir belediyesine ya da ilçe belediyesine devredilmekte. Ancak köylere yönelik yürütülecek hizmetler kentin öncelikleri içinde geri planda kalabilir.

Mersin-Anamur arası 223 km

Büyükşehir belediyelerinin alanının genişlemesine karşın yetkileri ve karar alma süreçleri merkeze bağlı, belediye hizmetlerinin büyükşehir ve ilçe belediyeleri arasında paylaşımında mesafe bir sorun oluşturacak.  Mesafe sorunu büyükşehir hizmetleriyle ilgili il merkezine gitme ihtiyacı açısından da ortaya çıkacak. Örneğin Mersin Merkez ile Anamur ilçesi arasında 223 km.

Bütünşehirler olan illerde arsa ve arazi bina vergileri artacak. Nüfusu 50 bini geçen belediyelere getirilen kadın konukevi açma görevi yasayla 100 bine çıkacak.

Köylere maden ruhsatı, köylüye vergi

Köylerin tüzel kişiliği var, mahallenin yok. Köyde muhtar köy orta mallarını idare ediyor kapatılınca köy malları belediyeye geçecek. Maden-jeotermal kaynaklar-doğal minareli sular ruhsatını il özel idare kalktıysa valilik verecek. Doğal kaynaklar ve çevre üzerindeki baskı artacak. Orman köyleri mahalle oluyor. Bugün 5 milyon kişi orman bitişiğinde, 2 milyon kişi de orman içinde yaşıyor. Bu bölgelerin 2B’de yüksek rayiçle ellerinden gittiğini biliyoruz. Köylü vergiden muaf, suyu parasız kullanıyor, şimdi kuyulara, köy çeşmesine sayaç gelecek.  İçme ve kullanma suyu ücreti 5 yıl için en düşük tarifenin %25’ini geçmeyecek, ancak sonra ne olacak? Mahalle olunca gelecek ahır-kümes yasağı ile hayvancılık zora girecek.

AKP, 4 yeni bütünşehirde

AKP, bütünşehir olan illerde 2009 seçimlerine göre 4 yeni bütünşehir aldı. Bu durum, binin üzerinde beldenin kapanması ile bu bölgelerde nispeten güçlü olan diğer sağ partilerden  oy geçişi olarak okunabilir. AKP, Balıkesir’i MHP’den, Antalya’yı CHP’den, Ordu’yu DSP’den, Şanlıurfa’yı bağımsız seçilen Ahmet Eşref Fakıbaba’dan aldı. Diğer bütünşehirlerde Ankara, Bursa, Denizli, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Trabzon, Sakarya, Samsun’da AKP aldı.

Adana, Manisa ve Mersin’de MHP, Aydın, Eskişehir, Hatay, İzmir, Muğla ve Tekirdağ’da CHP, Diyarbakır’da BDP, Mardin’de bağımsız aday Ahmet Türk, Van’da BDP kazandı.

Kaynak: Sendika.Org