TMMOB geçtiğimiz günlerde mühendis, mimar, şehir plancıları için asgari ücret* belirledi. Ücretli mühendislerin insanca yaşam ücreti olarak gördüğümüz asgari ücret çalışması için önemli bir adım atıldı.
TMMOB geçen temmuz ayında SGK ile bir protokol imzaladı. Protokol ile mühendis, mimar ve şehir plancılarının TMMOB’nin belirlediği asgari ücretin altında çalışmalarının önüne geçilebileceği gibi SGK primlerinin gerçek ücret üzerinden ödenmesi sağlanabilecek.
Politeknik olarak TMMOB’nin asgari ücreti tespit sürecinde, sürece katkı vermek için tek soruluk bir anket** gerçekleştirdik. Anket çalışmasını yaparken karşılaştığımız eleştiriler mühendis asgari ücret mücadelesinin bugünkü anlamını bir kez daha ortaya koyma ihtiyacını gösterdi.
Ücretli mühendisler için asgari ücret belirlenmesi konusu TMMOB’de farklı düşüncelerin açığa çıktığı bir tartışma olarak sürmekteydi. 2009 yılında gerçekleşen 1. TMMOB Ücretli-İşsiz Mühendis, Mimar, Şehir Plancıları Kurultayı’nda TMMOB’nin mühendis asgari ücretini belirlemesini isteyen önerge, konuyla ilgili süren tartışmaları güncel ve somut bir zemine taşımıştı.
Ücretli-işsiz mühendislerin kurultayı ile güncelleşen mühendis asgari ücreti tartışmasında iki bakış açısı söz konusuydu. Bir öneriye göre ‘mühendis asgari ücreti’ tanımının kullanılmaması gerektiği, bu tanımın mühendisleri işçi sınıfından ayıran bir durum yaratacağı, bu sebeple TMMOB’nin diğer emek örgütleriyle birlikte asgari ücret mücadelesi vermesi gerektiği ifade ediliyordu. Politeknik üyelerinin de savunduğu ikinci bakış açısına göre ise ücretli mühendislerin düşük ücretle çalışmalarına karşı bugün insanca yaşam ücreti olarak tanımlanacak mühendis asgari ücreti çalışmasının emek ve sınıf mücadelesini ilerletecek bir biçimde sürdürülebileceği, sınıf mücadelesini bölücü değil mühendislerin güvencesizleşme karşıtı mücadelelerde aktif bir bileşen olarak yerini alacak bir zemin yaratacağı ifade ediliyordu***.
Bu tartışmada esas olarak birbirine bütünüyle zıt fikirler söz konusu değil. Tartışmanın kendisi bir mücadele hattı belirleyip somut bir program ile bir iddiayı örgütleyip, örgütlememe tartışması. Başka bir ifade ile mühendislerin güvencesizleşme karşıtı mücadelesindeki dinamiğini açığa çıkaracak yol önermeleri tartışması diyebiliriz.
Biz, TMMOB’nin mühendis asgari ücreti belirlemesi ve ardından bu çalışmayı örgütlemesini sahiplenenler olarak, asgari ücret çalışmasının diğer emek ve meslek örgütleriyle birlikte sürmesi gerektiği tesbitinin pratik karşılığının TMMOB’nin ücretli mühendislerle ilgili somut bir mücadeleyi sürdürmesiyle daha elverişli bir zemin bulacağının altını çiziyoruz. Üstelik bugün güvencesizleşmenin farklı biçimlerini yaşayan mühendislerin asgari ücret mücadelesi nesnel olarak insanca yaşayacak ücret mücadelesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum da sınıf mücadelesini bölücü değil birleştirici bir zemin sunmaktadır.
Özellikle genç mühendislerin büyük çoğunluğu düşük ücretlerle çalışmaktadır. Ücretli genç mühendisler iş başvurusu mülakatlarında 750-1000 TL, 1000-1500 TL aralığındaki ücretlerin sıklıkla telaffuz edildiği, önerildiği görüşmeler yapmakta ve bu ücretleri kabul ederek iş hayatına (kelimenin gerçek anlamıyla) atılmaktadır. Ücretli mühendisler ayrıca eğitim, sağlık, enerji, ulaşım, barınma gibi yaşam haklarının piyasalaşmasından yoksullaşarak etkilenmektedir. Yani sağlık giderleri, neredeyse sürekli zamlanarak gelen enerji faturaları, ulaşım zamları, barınma giderleri; mühendislerin de tüm çalışanlar gibi daha fazla yoksullaşmasına ve aldıkları ücretlerle geçinememelerine yol açmaktadır. Bu noktada mühendislerin asgari ücret mücadelesi, insanca yaşam ücreti olarak somutlaşmakta, bu somutluk asgari ücret mücadelesini diğer emek kesimleriyle birleştiren güvenli yaşam mücadelesi zemini yaratmaktadır.
TMMOB’nin ücretli mühendislerin güvencesizleşmesine karşı çalışma yapmasını önemseyen tüm kesimler, mühendis asgari ücreti kavramıyla ilgili eleştirilerini bugün yeniden gözden geçirmeli ve aralık aylarında Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun ücretli tüm kesimleri etkileyecek olan asgari ücret belirlenmesi sürecini, emekçilerin söz ve karar sahibi olacağı süreçlere dönüştürebilmek için TMMOB’nin attığı bu önemli adımı örgütlemelidir.
Pınar Hocaoğulları
Politeknik YK Başkanı
* TMMOB YK 24 Kasım 2012’de gerçekleştirdiği toplantıda mühendis, mimar, şehir plancılarının 2013 yılı asgari ücretini 2700 TL (brüt) olarak belirledi.
** Anket sorusu: TMMOB SGK ile yaptığı protokol doğrultusunda önümüzdeki günlerde mühendis asgari ücretini belirleyecek. Sizce mühendislerin insanca bir yaşam için almaları gereken net asgari ücret ne olmalıdır?
*** 1. TMMOB Ücretli-İşsiz Mühendis, Mimar, Şehir Plancıları Kurultayı’nda asgari ücret önergesi oylamasında ‘evet’ oylarının sayısı çoğunluk olmasına rağmen karar yeter sayısı oluşmamıştı. Kurultaydan sonra gerçekleşen TMMOB 41. Olağan Genel Kurulu’nda kurultayda verilen asgari ücret önergesi karara dönüşmüştü. Genel Kurul kararının ardından bazı odalar (örn. EMO) mühendis asgari ücretiyle ilgili çeşitli çalışmalar yapmıştı.