Bir süredir Türkiye genelinde lisans başvurusu yapılıp kimileri hayata geçen ve çoğunun inşaatları devam eden hidroelektrik santrallerle (HES) ilgili tartışmalar Eskişehir‘in Mihalıççık İlçesi Gürleyik Köyünde kurulması Ceviz HES projesi ile Eskişehir‘e  de taşınmış durumda.

Türkiye‘deki pek çok proje gibi diğer HES projelerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) sürecinin ve özellikle halkın katılımı toplantılarının yalnızca aradan çıkması gereken bir formalite haline geldiğini gören yöre halkı 4 Mart 2010‘da bu formalitenin parçası olmayı reddederek Gürleyik‘te demokratik tepkisini bir şenlik havasında dile getirerek toplantıya katılmamayı tercih etmiştir.

İl Çevre ve Orman Müdürü yöre halkından katılımın 5-6 kişi ile sınırla olmasına rağmen “Bir kişi bile kalırsa toplantı gerçekleştirilir” gerekçesi ile toplantıyı gerçekleştirmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı adına toplantıyı tarafsız bir şekilde yürütülmesi gereken İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün başındaki kişi toplantıda açıkça proje sahibi şirketin tarafında yer almış, şirket temsilcilerinin yokluğunu hissettirmemiştir. Toplantının başından sonuna kadar defalarca yöre halkını aşağılayıcı ifadeler kullanmıştır. Bergama‘dan, Erzurum‘dan ve pek çok başka yerden tanıdığımız tavırla “halkın provoke edildiği, başkalarının dolduruşuna geldiği” söylemini, yer yer sesini saygı sınırlarının çok üstünde yükselterek dile getirmiştir. “Yörenin eğitim seviyesinin düşük olduğu ve bu nedenle dikkatli olmaları gerektiği” ifadeleriyle halkın “cahilliği“ni ve “kullanılabilirliği“ni ima edecek kadar ileri gitmiştir.

Toplantıya katılan yöre halkının tamamı da projeyle ilgili olumsuz görüşler sunmuş ve Gürleyik Çayının suyunun öncelikle kendilerine ait olduğunu ve projenin gerçekleştirilmesini istemediklerini belirtmişlerdir.

Yörede yıllık ortalama yağış 400 mm civarındadır. Tarımın sulama olmadan ekonomik olarak sürdürülmesi olanaklı değildir. Mevcut sulamalar ve planlanan sulamalar yörede yaşayanlar için hayati önem taşımaktadır. Ceviz HES projesinin hidrolojik olarak yapılabilirliği ÇED Başvuru Dosyasında kanıtlamış değildir. Halk sulamalarının sulama suyu ihtiyaçları, içme kullanma suyu alan yerleşim yerlerinin su ihtiyaçları, mevcut ve planlanan sulamaların sulama suyu ihtiyaçları ve Ceviz HES‘in kullanacağı su ihtiyaçları belirtilmemiştir. Gürleyik Deresi uzun yıllar ortalama aylık akış değerleri belirtilmemiştir. Çevresel akış için bırakılacağı ifade edilen suyun nasıl hesaplandığı belli değildir. Yaşamlarını tarımsal gelir ile sürdüren yöre halkının en önemli çekincesi; tarımsal sulama suyunu zamanında alamamaları olasığıdır.

Tüm bu gerçekler ışığında TMMOB‘nin tutacağı saf; yöre halkının ve kamu yararının yanıdır. Kastettiğiniz son yıllarda mevzuatın her yerini delik deşik eden ve yatırımcılar için bir altın anahtar haline gelmiş olan “kamu yararı söylemi” değil gerçek anlamda halkın çıkarlarına öncelik veren bir yaklaşımdır.

Enerji üretimi ile ilgili mevzuatta “enerji piyasası” teriminin tercih edildiği bir ülkede öncelikli motivasyonun bu piyasadan kapılacak pay olduğu açıktır; ister hidroelektrik, ister rüzgar, ister nükleer, ister doğalgaz-kömür yakıtlı santraller olsun. Temel yaklaşım “piyasa” olduğu sürece enerji üretiminde kamu yararı olduğu koca bir yalandır.

TMMOB‘a bağlı odalar olarak; Ceviz HES Projesini dikkatle izlemeye devam edeceğimizi ve gerçek anlamda halkın çıkarlarına öncelik veren bir anlayış ile projenin tüm aşamalarında yöre halkının yanında olacağımızı bildiririz.

TMMOB Eskişehir İl Koordinasyon Kurulu