Türkiye’de bilimsel ve teknolojik gelişmeleri teşvik etmek, özendirmek, düzenlemek ve koordine etmek gibi somut hedefler taşıyan, bilim ve teknoloji stratejilerini/planlamalarını belirleme konusunda yetkili en üst karar organı TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), bugünlerde içinde bilim dışında her şeyi barındıran, akıllara zarar gerici projelerle gündeme geliyor.
TÜBİTAK’taki değişim, süreli yayını Bilim Teknik dergisinde 2009 yılında Darwin’e uygulanan sansürle gündeme geldi. Bilimsel kitapların basımı ve satışı durduruldu. TÜBİTAK kadroları vasıfsız AKP’li isimlerle değiştirildi, saygınlığını ve işlevini yitirdi. Kurum, eğitimin gericileştirilmesinde önemli bir araç hatta özne haline getirildi. MEB ile yapılan anlaşmalarla TÜBİTAK’ın maddi destek sunduğu ortaokul ve lise düzeyindeki projeler bu durumu gözler önüne seriyor.
Desteklenen projeler akıllara zarar
TÜBİTAK-MEB işbirliğiyle devlet okullarında bütçe ayrılarak desteklenen projeler genellikle dini referanslı projeler oldu. 4006 Bilim Fuarları Destekleme Programı kapsamında 2013 yılında Antalya Manavgat Anadolu İmam Hatip Lisesi öğrencisi Levent Akbaba’nın biyoloji öğretmenleriyle hazırladığı “Canların gıdası Kuran-ı Kerim” projesi, bir kapta Kuran-ı Kerim dinletilen bir fasulyenin, ikinci kapta kulakları rahatsız eden tarzda müzikler dinletilen fasulyeye ve üçüncü kapta hiçbir ses verilmeyen fasulyeye göre en az üç kat daha fazla büyüdüğünü iddia etmişti. Hatta proje, Manavgat eski Kaymakamı Emir Osman Bulgurlu ile Milli Eğitim Eski Müdürü İsmail Kılıç tarafından sebze ve meyve üretimini geliştireceği düşünülerek propaganda edilmişti.
Özel Bütçeli Diğer Kurumlar kategorisinde bulunan TÜBİTAK’ın bütçesi 2 milyar 653 milyon 216 bin Türk Lirası. TÜBİTAK; 4006 Bilim Fuarları Destekleme Programı kapsamında düzenleyici okullara 5 bin TL ve 4007 Bilim Şenlikleri Destekleme Programı kapsamında destek üst limiti yüz bin TL olacak şekilde maddi destek sağlıyor.
Yine TÜBİTAK’ın 4007 Bilim Şenliği Destekleme Programı kapsamında 2016 yılında yapılan bir projeye göre peynir dolu iki kavanozdan birincisine iyi sözler söylenmiş, aynı ortama sahip ikincisine ise kötü sözler söylenmişti. Üç günün sonunda kötü söz söylenen kavanozun içindeki peynirin küflenmeye başladığı, diğer kavanozdaki peynirin ise küflenmediği ileri sürülmüştü.
Mahremiyeti koruyan önlüğe birincilik
2016 yılında Erzurum’da bölge birinciliği kazanarak Ankara’daki finallere gitmeye hak kazanan “EKG önlüğü ile mahremiyeti korumak” projesi de bu konuda verilebilecek içler acısı örneklerden birisi. Yılmaz Çebi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 12’nci sınıf öğrencisi Fatih Akbaş’ın Sağlık Hizmetleri Öğretmeni Fadime Akkaya’yla hazırladığı projede, EKG çekerken göğüs elektrotları yerleştirmek için hastanın göğüs bölgesinin çıplak olmasına “çözüm” olarak tek kullanımlık örtülerde EKG elektrotlarının yerleştirileceği alanlarda küçük açıklıklar bırakılıyor. Gerekçe ise gericilikle anlatılıyor: “Mahremiyete saygı!”
Bütçe verilmeyen projeler de var
TÜBİTAK bilimsel projeleri de görmezden geliyor. 2015’te İstanbul Özel MEF Lisesi 12’nci sınıf öğrencisi İlayda Şamlıgil’in “Sıvılardaki su oranını mıknatısla ölçebilen ucuz, hızlı ve taşınabilir bir sistem” projesi TÜBİTAK’tan derece alamadı. 2016’da İzmir Özel Tevfik Fikret Fen Lisesi 10’uncu sınıf öğrencisi Tuna Ilgın Kozak’ın madenlerde çalışan işçilerin, anlık olarak konumlarının kayıt altına alınması ve acil durumlarda müdahale edilecek yerlerin daha kolay saptanabilmesini amaçlayan “TOF/Uçuş süresi ile maden içinde konum belirleme” projesi sergilenmeye bile layık görülmedi. Oysa projesi Polonya’da 80 ülkeden binlerce proje arasında birinci seçilen İlayda Şamlıgil, NASA’nın Mars projesine katılmaya hak kazandı. Tuna Ilgın Kozak’ın projesi ise MEF Uluslararası Araştırma Projeleri Yarışması’nda fizik dalında birincilik ve inovasyon ödüllerini kazandı.
TÜBİTAK, bilim fuarları, bilim şenlikleri, araştırma projeleri yarışmalarında özgünlük, bilimsel yöntem, kaynak taraması gibi kriterler belirlediğini açıklıyor. Oysa sergilenen, ödül alan ve bütçe verilen projelerde temel ilkelerin gerici, dini referanslar olduğu ortada.
Gericiliğin inşaasının aracı
TÜBİTAK, AKP iktidarı tarafından ülkenin bilim-teknik alanındaki en yetkin kurumu olmaktan çıkarılarak ürettiği her veri, rapor ve desteklediği her proje, sergi ve sunumla tartışılır hale getirildi. TÜBİTAK bugün Türkiye’nin dört bir yanında gerici eğitimin inşasında rol alıyor, araçsallaşıyor.
Doğan Can Kirman
Biyomühendis