Baz istasyonlarının yaşadığımız alanlarda kurulmasına karşı yeni bir mahkeme kararı daha verildi. Danıştay 13. Dairesi elektromanyetik alan oluşturan baz istasyonlarının çevre ve halk sağlığı dikkate alınmadan tesis edildiği hükmüyle konuyla ilgili yönetmelikte bazı maddeleri iptal etti. Baz istasyonları kurulurken dikkate alınması gereken güvenlik mesafesi ve limit değerlerle ilgili maddelerin iptal edilmiş olması, yaşam alanlarının içine kurulmuş pek çok baz istasyonunun kaldırılması anlamına geliyor.
Çevre ve halk sağlığı için ihtiyatlılık ilkesi
Kararın dayanağı ‘ihtiyatlılık ilkesi’. Uluslararası hukuksal tartışmalar sağlıklı yaşam için tehlikeli sonuçlar doğurabilecek konularla ilgili bilimsel kanıtlar olmasa bile ihtiyatlı davranılması ilkesini oluşturmuştur. Başka ifadeyle bir etkenin sağlığı olumsuz etkilemediği kanıtlanana kadar, olumsuz etkilediğinin düşünülmesi ve buna uygun davranılması gerekmektedir. Kararla Danıştay baz istasyonlarının insanlara, canlılara ve doğal hayata olası olumsuz etkileri düşünülerek ‘meskun mahalde’ yani yaşam alanlarımızın içinde kurulan baz istasyonlarıyla ilgili ihtiyatlı davranılması gerekir demiştir. İhtiyatlılık ilkesi gözetilmeden hazırlanan ve baz istasyonlarının da kurulumunu düzenleyen yönetmeliğin(1) bazı maddeleri iptal edilmiştir.
Baz istasyonları elektromanyetik alan oluşturur
Baz istasyonları cep telefonlarıyla iletişimi sağlayan, elektromanyetik alan oluşturan cihazlardır(2). Daha bilindik tabiriyle radyasyon(3) yayarlar. Bu sebeple baz istasyonlarının kurulumuyla ilgili güvenlik sağlayan teknik şartlar oluşturulmuştur. Güvenlik mesafesi bunlardan biridir. Güvenlik mesafesini elektromanyetik alandan korunma mesafesi olarak tanımlayabiliriz. Danıştay yönetmelikte güvenlik mesafesini düzenleyen maddede okul öncesi ve temel eğitim kuruluşlarında hesaba katılan etkenleri yetersiz bularak iptal etti. Çocukların yetişkinlere göre daha fazla etkilenebilme durumu dikkate alındı.
Cep telefonu iletişim şirketlerinin kurumu:BTK Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ilgili yönetmeliği düzenleyen yetkili kurumdur. Kurulduğu günden bugüne cep telefonu iletişim şirketlerinin (GSM şirketleri) kurumu olarak görev yaparak, halk sağlığını gözetmeden, kentlerde, neredeyse yürüdüğümüz her yerde başımızı kaldırdığımızda rastladığımız baz istasyonlarının kurulumunun onayını vermekle yetkilendirilmiştir.
Bir diğer teknik tedbir de baz istasyonlarının oluşturduğu elektromanyetik alan şiddetleri için belirlenen limit değerlerdir. Baz istasyonları alanında oluşan değerlerin limit değerleri geçmemesi gerekir. Uluslararası İyonlaştırmayan Radyasyondan Koruma Komisyonu (ICNIRP) baz istasyonlarının çalıştığı frekansa göre elektrik alan limit değerleri belirlemiştir. Değerler belirlenirken elektromanyetik alanın canlılar ve doğal yaşam üzerindeki biyolojik etkileri henüz bilimsel bir kanıt oluşturmadığı için hesaba katılmamıştır. Bu yüzden pek çok ülke ICNIRP’in belirlediği limit değerlerin çok altında limit değerler belirlemiş, yani ihtiyatlı davranmıştır. Türkiye ise INCRIP’ın belirlediği limit değerleri aynen kabul ederek yönetmelikte madde haline getirmiştir. Örneğin aynı frekans sisteminde Belçika’da sınır değer 3, Fransa’da 1-2, Çin’de 12 iken Türkiye’de 41V/m’dir. Danıştay yönetmelikteki elektromanyetik alan şiddeti limit değerleri maddesini tümüyle iptal etti.
Haydi baz istasyonu sökmeye
Bugüne kadar okullarda, hastanelerde, parklarda, balkonlarda kimi zaman tüm çıplaklığı ile kimi zaman ise kamufle edilerek kurulan baz istasyonlarına karşı halkın kendi sağlığından endişe ederek yürüttüğü mücadelelere, meslek odalarının, bilim insanlarının uyarılarına kulak tıkayarak hareket edilmiştir.
Danıştay 13. Dairesi’nin bu kararı cep telefonu iletişim şirketlerinin karını garantiye alan baz istasyonları çılgınlığına karşı sağlıklı bir yaşam isteyenlerin mücadelesini ilerletebilir. Yargı kararlarının hükümsüz olduğu pek çok örneği düşünecek olursak bu kararın takibi başlıbaşına bir mücadele konusu zaten. Şimdi yaşam alanlarımızdan baz istasyonlarını sökme zamanı. Çocukları, gençleri, emeklileri reklamlarda kullanarak sesli ve görüntülü iletişimi pazarlayanlara karşı iletişim özgürlüğünü savunmak belki hemen sonraki adımı.
Pınar Hocaoğulları
Elektronik ve Haberleşme Mühendisi
(1) Elektronik haberleşme cihazlarından kaynaklanan elektromanyetik alan şiddetinin uluslararası standartlara göre maruziyet limit değerlerinin belirlenmesi, kontrolü ve denetimi hakkında yönetmelik
(2) Cep telefonları da elektromanyetik alan yaratan kaynaklardır.
(3) Radyo frekans radyasyon