Uzun yıllardır “Transformers” diye bir şey duyardım. İleri yaşta bir oğlum olunca ne olduğunu öğrendim. Gerektiğinde araba, kamyon vs olan, gerektiği zaman da robota dönüşen makinaların anlatıldığı bir çizgi filmmiş bu. İlginç bir hayal ürünü… Daha da ilginci, geçtiğimiz hafta sonunda, bunun bir benzeri ile gerçek hayatta karşılaştım. 25 – 26 Şubat 2012’de iki gün olarak yapılması planlanan ve yerel kurultaylardan gelen 157 önergenin görüşüldüğü “TMMOB II. Mühendis, Mimar , Şehir Plancıları ve İşsizlik Kurultayı”, Türk mühendislerinin bu büyük icadı sayesinde, bir günde tamamlandı. İcadın ismi “harekete duyarlı, önerge reddetme makinası”. Delegeleri, Kurultay’ın belirli bir anında dönüştürüveren bir icat bu. İnanmadınız mı? Anlatmaya çalışayım o zaman…
Kurultaylar, önceden belirlenmiş konu başlıklarında, katılanların katılımıyla kararlar alınan toplantılar… Yerel kurultaylardan gelen önergeler, kurultay delegeleri tarafından görüşülüyor. Bunun sonucunda kabul ediliyor, reddediliyor ya da verilen önergelerle geliştiriliyor. Bu kurultay da başlangıçta bir süre böyle devam etti. Ancak bir aşamada icat devreye girdi.
İcat edilen makinanın çalışma prensibi ise şöyle: Önce önerge okunuyor. Önerge aleyhinde söz alan olmayınca, lehinde konuşmak için de söz verilmiyor ve oylamaya geçiliyor. Kabul etmeyenler dendiğinde önce en ön sıradan bir kol kalkıyor. Bu kolun bağlı olduğu gövdenin üstündeki kafa dikey ekseni etrafında 180° arkaya dönüyor. Aynı anda, havadaki kolun ucundaki el, dikey ekseni etrafında 90°lik salınımlar yapıyor. Tam da bu harekete duyarlı olan makinanın bütün kolları kalkarak, anında önergeyi reddediveriyor. Sakın şaka yaptığım falan sanılmasın. Tastamam tanık olduğum, buydu. Zaten başka türlü aşağıda sayacağım önergelerin reddedilmiş olmasının açıklamasını bulmak oldukça zor.
SADECE MAKİNA DEĞİL, BİR DE YAZILIM GELİŞTİRİLDİ
Yine Türk mühendislerinin bir başka önemli çalışması olan, sonuç bildirgesi yazma programı da bu kurultayda kamuoyuna sunuldu. Bu yazılım, “makina” ile koordineli çalışıyor. Giriş ekranında, siyasal gelişmelerle ilgili bir güncelleme bölümü var. Buraya önemli gördüğünüz güncel olayları yazıyorsunuz. Genel siyasal tespit ve değerlendirmeler, zaten veri tabanında mevcut. İkinci adım olarak sonuç bildirgesinin ne ile ilgili olduğunu seçeneklerin arasında seçiyorsunuz. Burada önce konuyu seçmelisiniz. Örneğin, ücretli, işsiz mühendisleri seçebilirsiniz. İkinci olarak da kongre, kurultay, sempozyum gibi etkinlik türünü seçmelisiniz. Son olarak “gaz parametresine” 1 ile 10 arasında bir değer atamanız lazım. Gaz parametresi, sonuç bildirgesindeki ajitasyonun dozunu ve dilin keskinliğini ayarlayan bir parametre. Bu seçim işlemlerini tamamladıktan sonra, program ekranındaki yaz düğmesine basıyorsunuz. Etkinlik gerçekleşmeden önce, sonuç bildirgeniz istediğiniz formatta hazır. Yazılım şimdilik, etkinlik sırasında bazı düzeltmeler için, hala bir sonuç bildirgesi komisyonu kurulmasını gerektirse de, sonraki versiyonlarda bu sorunun ortadan kalkacağını düşünüyorum.
Böyle bir yazılım çıktısının önemli açmazlarından biri, genel geçer ifadelerden oluşması nedeniyle, somut mücadele programı ve buna uygun araçları bekleyenlerin eleştirilerine maruz kalması. Nitekim yazılımın denendiği Kurultay’da da benzer bir durum oluştu ve program kullanıcıları tarafından bürokratik bahanelerle geçiştirilmeye çalışıldı. Bu tür eleştirileri karşılamanın bir başka yolu gaz parametresine biraz yüksek bir değer vermek olabilir.
REDDEDİLEN ÖNERGELER
Ben de Kurultay’da gerçekçi olmak adına reddedilen önergelerin sonuç bildirgesine koyulmasını önerdim. Bu önergeler incelenerek, reddetme makinasının başarısı ve aynı zamanda sonuç bildirgesi yazma programının eksiklikleri görülebilir.
Örneğin pek inanılır gibi değil ama, “TMMOB, yapacağı tüm etkinliklerde (sempozyum, kongre, kurultay gibi…) üyelerinin katılımını artırmak için çocuk bakım odası hazırlar.” önergesi, TMMOB’nin “ücretli” olduğunu sandığımız üyeleri tarafından sorgusuz sualsiz reddedildi. ‘İstemiyoruz! çocuk bakım odası falan hazırlanmasın, bizim çocuklarımızın zaten dadıları var’ mı demek istediler, bilinmez. Ancak, reddetme makinası olmadan bu önerge kolay kolay reddedilemezdi, diye düşünüyorum.
Yine reddedilen önergelerden biri, “TMMOB, İl Koordinasyon Kurulları (İKK’lar) ve Odalar bünyesinde ücretli ve işsiz mühendisler bürosu kurar. Bu büro, üyelerinin iş bulmasına yardımcı olur, çalışma koşullarını takip eder.” Yorum yapmaya gerek yok sanırım. Makina tıkır tıkır çalıştı.
“TMMOB İl Koordinasyon Kurulları bünyesinde üyelerine ücretsiz danışmanlık hizmeti vermek üzere “Hukuk Birimleri” kurar, hukuk birimlerinin kuruluş ve çalışmalarını TMMOB Genel Sekreteri denetler.” önergesi de reddedildi. Aleyhte söz alan olmadığı için elbette reddedilme gerekçesini öğrenemedik. Ancak sonuç bildirgesine yönelik eleştiriler cevaplanırken, bazı şubelerdeki hukuk bürolarının varlığından söz edildi. Anlaşılan hala makina mühendisleri ile peyzaj mimarlarının ya da şehir plancılarının, işten farklı biçimde atıldığını sanıyorlar ki, ortak mücadele araçlarına gerek duymuyorlar. Aslında reddetme makinasına gerekçe sunmak gerekmiyor.
Reddedilen bir başka önerge ise TMMOB kapsamında ücretli çalışan üyelerin örgütlenmesi bağlamında sistemli bir örgütlenme çalışmasının yürütülmesi için, öneriler sunmaktaydı:
• Odaların işyeri temsilciliği mekanizmasını hayata geçirmesi ve bu alana ilişkin merkezi bir örgütlenme yapısını oluşturması,
• İKK’larla bağlantılı olarak TMMOB İşyeri Temsilciliği mekanizmasının hayata geçirilmesi,
• Odalar ve İKK’lar kapsamında işyeri temsilciliği oluşturulamayan oda, bölge, şube ve birimlerde ayrı bir ücretli örgütlenme modelinin geliştirilmesi,
• Bu çalışmaların TMMOB düzeyinde merkezi bir modele kavuşturulması…
Üyeler arasında kastlaşma ve sömürü mekanizmaları oluşturan yetkin mühendisliğe karşı çıkan önergelerin, güvencesizliğe ve sömürüye karşı kampanya içeren önergelerin, SGK primlerinin tam yatırılması için müdahale edilmesini isteyen önergelerin de reddedildiğini söylemeye gerek var mı? Ve buna benzer çok sayıda önergenin…
“Şimdi bu önergenin de reddedilmesine yol açacaksın”
Reddetme makinasının çalışma sistemini en iyi anlatacak olan anekdot, sona doğru yaşandı. İstanbul Yerel Kurultayı’ndan gelen ve İGDAŞ’ın özelleştirilmesine karşı, orada çalışan mühendisleri örgütlemeye çağıran önerge, yerel bir sorunla ilgili olduğu gerekçesiyle oylanmadan değerlendirme dışı bırakılmak istendi. Önergelerin kabul edilmesi için çırpınan devrimci mühendislerden bir arkadaş, önergeyi genişletmek için söz alınca, reddetme makinasının ilk önce kalkan kolu olarak görev yapan yönetici, oturduğu yerden “gereksiz söz aldın, şimdi bu önergenin de reddedilmesine yol açacaksın” deyiverdi. Oylama sonucunu tahmin edebiliyor musunuz?
Söz konusu icat, enerji ve zamanın verimliliği açısından, matematiksel olarak da başarılı sonuçlar veriyor. 2 gün olarak planlanan bir “Kurultay” böylece 1 günde tamamlanarak %50 verim artışı sağlandı. Ancak, ortaya çıkan son ürünlerin (kararlar ve sonuç bildirgesi) niteliğine ilişkin, yukarıda belirttiğim gibi önemli görüş ayrılıkları var.
Peki şimdi inandınız mı? Geçen hafta sonu transformers, TMMOB 2. Ücretli, Mühendis, Mimar, Şehir Plancıları ve İşsizlik Kurultayı’nın yapıldığı salondaydı. İşte bu gözlerimle gördüm.