Patlayan bombalar. Yitirilen canlar. Ölümler sonrası insanı insan olmaktan utandıran, sözde siyasi yorumlar. Hız kesmeden süren cadı avı. Gözaltına alınan, tutuklanan gazeteciler, yazarlar.
İnsan neye nasıl tepki göstereceğini şaşırıyor.
“Dert bir olaydı ağlaması kolaydı” derler, dert bine çıkmış, çıkmaya da devam ediyor.
İnsanlar can derdine düşmüşken, düğün evleri cenaze evine dönüşmüşken, işsizlik sigortasından, Varlık Fonu Yasasıyla işsizlik sigortasının nasıl yağmalanacağından söz etmek insanı zorlasa da konu önemli:
İşsizlik her çalışanın karşılaşabileceği, karşılaştığında gelirden yoksun kalmasına, uzun sürdüğünde kendini değersiz hissetmesine, toplumdan dışlanmasına, kendini izole etmesine neden olan sosyal bir risktir.
İşsizliğin çok yönü etkilerini biraz olsun gidermek için işsizlik sigortası oluşturulmuştur.
İşsizlik sigortasından yapılan yardımlar çalışanların ücretlerinden kesilen paralarla (primlerle) finanse edilmektedir.
İşsizlik sigortasından kesilen paraların işveren hissesi, işçi hissesi olarak adlandırılmış olması tam bir yanıltmadır. Adı işveren hissesi olsa da işveren, işçinin ücret maliyetleri içerisine işsizlik sigortası primini eklemekte ve ücreti belirlerken bu maliyetten hareket etmektedir.
Kısaca işsizlik sigortası fonunda biriken para çalışanların parasıdır.
Ne var ki her işsiz işsizlik sigortasından yararlanamaz. Öncelikle işsiz kaldığı tarihten geriye doğru üç yıl içerisinde 600 gün işsizlik sigortası primi yatırmış olması gerekir.
Yatırdığı 600 günlük prim de işsizi kurtarmaz, işsiz kaldığı günden geriye doğru 120 gün kesintisiz prim ödemiş olması da şarttır. Ayrıca işsizin iradesi dışında işsiz kalmış olması zorunludur. Yani işveren sizi tazminatsız işten çıkartmışsa dava açıp işverenin sizi haksız işten çıkarttığını kanıtlamadan işsizlik sigortasından yararlanmazsınız.
İşsizlik sigortasında en fazla yararlanma süresi 300 gün, en fazla alınabilecek ücret brüt asgari ücretin yüzde 80’idir. Yani ücretiniz ne kadar yüksek olursa olsun alabileceğiniz en yüksek işsizlik maaşı 1.317.00 TL’dir.
Bu nedenlerle de çalışanlardan kesilen ve onların işsiz kalması halinde kullanılacak olan işsizlik sigortası fonunda biriken paraların çok azı işsizler için harcanmıştır.
Kalkınma Bakanlığı’nın 2016 yılı raporuna göre:
* 2015 yılında işsizlik sigortasında biriken para 93.1 milyar lira.
* Kalkınma Bakanlığı 2016 yılında bu paranın 105 milyar liraya ulaşacağını öngörüyor.
* 2015 yılında işsizlik sigortası fonunda biriken 93.1 milyar liranın sadece 6.6 milyar lirası harcanmış.
* 2015 yılında işsizlik sigortası fonundan yapılan 6.6 milyar liranın da sadece 2.2 milyar lirası işsizlik ödeneği olarak ödenmiş. Geri kalan 4.4 milyar lirası “diğer giderler” adı altında harcanmış.
Kalkınma Bakanlığının öngörülerine göre:
* 2016 yılında işsizlik sigortası fonunun gelirinin 22.636 milyar lira olacaktır.
* 2016 yılında işsizlik sigortası fonunun giderinin 10.439 milyar lira olacaktır.
* 2016 yılında işsizlik sigortası fonu gelir gider hesabına göre 12 milyar gelir fazlalığı oluşacaktır.
İşsizlik sigortası fonundan işçilere gıdım gıdım ödendiği için artan 12 milyar lirayı Bakanlar Kurulu bir karar alıp Varlık Fonu Yasası’nın 4/b maddesi uyarında işsizlik sigortasından varlık fonuna aktarabilecektir.
İşçilere ödenmediği için artan işsizlik sigortasındaki bu 12 milyar lira varlık fonuna aktarıldıktan sonra stratejik yatırımlar için şirketlere verilecektir.
İşsizlik sigortasından işsizler gerektiği gibi ve yeterli ölçüde yararlandırılmadıkları için işsizlik sigortası fonu fazla verecektir.
İşsizlik sigortası fonu fazla verdiği için Bakanlar Kurulu bu fazlaya el koyabilecek ve varlık fonuna aktaracaktır.
Varlık fonu el konulan paraları şirketlere aktarmak, şirketlere aktarılacak parayı bulmak için kurulduğu için, işsizlik sigortasından aktarılan bu paralar şirketlere verilecektir. Kime ne için, nasıl verildiğinin hesabı sorulamayacak ve nasıl kullanıldığının hesabını sorabilecek tek kişi parayı veren olacaktır.