Yeraltı ve yer üstü varlıkları sermayeye sunulmaya devam ediyor. Uzun süredir petrole alternatif olarak gösterilen, ABD ve AB ülkelerinin gündeminde olan kaya gazı (şehl gazı) için Türkiye’de Diyarbakır ve Trakya’da yasal izinler verilmeye başladı. Sular, tarım alanları, dağ, taş yine tehdit altında.
Enerji alanının sermaye için karlı bir alan haline gelmesiyle ‘enerji ihtiyacı’ söylemiyle sürdürülen yeraltı ve yer üstü varlıklarını tahrip etme stratejisinde yeni hedef kaya gazı. Enerji savaşının yeni perdesi olan kaya gazı için AKP de kolları sıvadı. Türkiye’de Trakya ve Güneydoğu Anadolu’da arama izni verilen kayalar; petrol ve gaz içeriği zengin ve ince taneli kayaç türü olup kil, kuvars ve kalsit minerallerinden oluşuyor. Bu tortul kayacın küçük gözeneklerinde bulunan gaza kaya gazı deniyor. 1000- 1500 m derinliklerde yatay ve dikey sondajlarla ayrı çatlatma operasyonları gerçekleştirilerek elde ediliyor.
Yer altı suyu kirletiliyor
Kaya gazı çıkarılırken, sondaj aracılığıyla yer küreye bazı kimyasallarla karıştırılan su, hidrolik çatlatma sıvısı, enjekte ediliyor. Üretim sırasında yüksek miktarda su kullanılıyor. Yeraltına enjekte edilen çatlatma sıvısının tamamı geri çekilemezken bu işlem yeraltı sularını kirletiyor. Üretim yapılan tesis içinde, etrafa yayılma ve/veya sızıntı yoluyla yüzey ve yeraltı suları kirleniyor. Ayrıca, kaya ve kömürde doğal olarak bulunan metan ve radyoaktif maddeler de çatlatma işlemi sırasında yüzey ve yeraltı sularına karışıyor.
Atıklardan arınmak mümkün değil
Kaya gazını elde etmek için yapılan çatlatma işleminde kullanılan sıvının %94 su, %5 kum ve %1 kimyasal maddelerden meydana geliyor. Kimyasallar sürtünmeyi azaltmak, bakteri oluşumunu ve atık birikmesini önlemek, gazı kayalardan çözmek amacıyla kullanılıyor. Yeraltına enjekte edilen su ve kimyasal sıvının ancak %50-70’inin geri dönüşü sağlanabiliyor. Atık sular tesis içerisinde tanklarda ya da atık su havuzlarında depolanıyor. Kirlenmiş su arıtmayı takiben yüzey sularına bırakılıyor ancak içeriği ticari sır olarak saklanan bu kimyasalların sudan tamamen arındırılması mümkün olmuyor. Kimyasalları içeren sıvılar yer altına enjekte ediliyor. Hidrolik çatlatma yapılan yerlerde kazalar, sızıntılar, taşmalar ya da ihmaller sonucu su kaynakları çok hızlı bir şekilde kirleniyor. ABD Çevre Koruma Ajansı(EPA), ABD’de bir kaya gazı tesisi yakınında içme suyundan aldığı numunenin müsaade edilebilir miktardan 1.500 kat daha fazla benzen içerdiğini açıkladı. Benzen ise kan kanserine neden oluyor.
Toprağı ve canlıları da yok ediyorlar
Kaya gazı üretimi sonucu kirlenmiş sulara maruz kalan hayvanlarda hastalıklar, üreme sorunları ve ölümler yaşanıyor. EPA verilerine göre ABD’nin Louisiana eyaletinde, hidrolik çatlatmada kullanılan sıvının bulaştığı suyu içen 16 inek öldü. Kaya gazı üretimi yapılan Pennsylvania’da atık havuzundan sızan sıvıyla temas etmiş suyu içen ve karantinaya alınan 28 inekten daha sonraki aylarda dünyaya gelen 11 buzağının sadece 3’ü ayakta kalabildi. Tarım alanlarının kirlenmesine yol açan kimyasallar tarımsal ürünlere aktarılarak yaşamı tehdit eder hale geliyor. Özellikle Trakya ve Güneydoğu Anadolu’da kaya gazı için izin verilen alanlar tarım alanları ile iç içe.
AKP Hükümeti’nin, AKP’li şirketlerin, sermayenin gözünü diktiği enerji piyasasının hedefinde yine yaşam alanlarımız, sağlığımız ve doğamız var.
*Kaynak olarak ÇMO İstanbul Şubesi ve Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin verilerinden yararlanılmıştır
politeknik.org.tr