Elektrik Mühendisleri Odası, 24 Eylül 2008 tarihinde yapılan Nükleer Santral İhalesine ilişkin 25 Eylül 2008’de bir basın açıklaması yaptı.

Bilimsel ve toplumsal tepkileri görmezden gelerek, çalakalem hazırlanan yasa ve yönetmeliklerle nükleer santral yaptırmaya kalkışan AKP Hükümeti, dün yarışma adı altında düzenlediği ihalede tek teklifle baş başa kaldı. “Yazı da gelse tura da gelse yapacağız” söylemiyle, her türlü keyfiyete açık düzenlemelerle, nükleer santral yapma inadı ihale salonunda kırılmıştır. Hukuki, etik ve toplumsal yarar açısından tek teklifle ihalenin sürdürülmesi mümkün değildir. Artık gereksiz inatlara son verilip nükleer santral yapımından vazgeçildiği ilan edilmeli, Türkiye’nin enerji alanında biriken sorunlarına ciddi ve gerçekçi çözümler aranmalıdır.

İhalede teklif veren grubun, Türkiye açısından da ciddi tehdit unsuru olarak görülen, Iğdır’a 30 kilometre mesafedeki Ermenistan’daki Metsamor nükleer santralı işletmecisi olması kaygı vericidir. Metsamor, ömrünü tamamlamış, sık sık arıza yapan ve daha önce de devre dışı bırakılmış olmasına rağmen enerji ihtiyacı nedeniyle çalıştırılmakta ısrar edilen, uluslararası çevrelerce de kapatılması gündeme getirilen bir nükleer santraldır.

Atomstroyexport, Rusya Federasyonu Atom Enerjisi Bakanlığı’nın 1998 yılında aldığı kararla Rus nükleer santral teknolojisini yurtdışına daha etkin olarak ihraç etmek üzere, eski Sovyetler döneminde faaliyet gösteren iki kurumun birleşmesiyle oluşturulmuştur. Bu şirketin faaliyet gösterdiği ülkeler, Bulgaristan, eski Doğu Almanya, Finlandiya, Macaristan, Polonya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Küba, Libya, Kuzey Kore, İran, Çin, Hindistan, Kazakistan ve Ukrayna’yı kapsıyor. Şirketin bu ülkelerde yürüttüğü santral projelerinden; Doğu Almanya ve Slovakya’daki toplam 1980 megavatlık 6 ünite devre dışı bırakılmış, 9 ülkedeki toplam 17 bin 160 megavatlık nükleer santral yapımı durdurulmuş, bir ülkedeki 1280 megavatlık nükleer santral kurulum ihalesi de ertelenmiştir. Halen 5 ülkede 10 bin 800 megavatlık 22 nükleer ünite devrede bulunmaktadır. Şirket; hazırlık, başlangıç aşaması, inşa halinde olanlar gibi süreci devam eden 10 bin 920 megavatlık nükleer santral projesi portföyüne sahip bulunuyor.

Atomstroyexport 2007 yılında Rus Inter Rao şirketiyle stratejik işbirliği anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşmaya göre yurtdışında nükleer santralı Atmostroyexport yapacak, işletmesini ise Inter Rao şirketi üstlenecektir. Inter Rao şirketi, 2003 yılından beri Ermenistan’daki sorunlu Metsamor nükleer santralını işletmektedir. Ayrıca bu şirket, Türkiye’ye Ermenistan’dan elektrik ithalatı yapma talebiyle de gündeme gelmiştir.

İhalede tek teklifin Rusya’dan gelmesi nükleer santral kurulumundaki dışa bağımlılık ve kaynak çeşitlendirmesi gerekçelerini de yok etmiştir. Türkiye 2007 yılı itibarıyla ithal ettiği 36 milyar 450 milyon metreküplük doğalgazın 23 milyar 145 milyon metreküple yaklaşık yüzde 65’ini Rusya’dan ithal etmektedir. Elektrik üretiminde de doğalgazın payı yüzde 45’ler civarındadır. Dolayısıyla hem doğalgaz hem de elektrik üretimi açısından Türkiye’nin ciddi şekilde Rusya’ya bağımlılığı söz konusudur.

Türkiye enerji alanında ciddi açmazlarla karşı karşıyadır. Bunun çözümünün nükleer santral kurulumundan geçmediği açıktır. Nükleer santral hayali ile daha fazla zaman kaybedilmeden gerçekçi yatırımlara dönülmelidir. Bunun için de Türkiye’nin kendi yerli kaynaklarının öncelikle değerlendirilebilmesinin yolu bulunmalıdır. Bu yolun da serbest piyasa ve özelleştirme uygulamalarından geçmediği 2002 yılından bu yana yatırımsızlık ortamında kalınmasından net olarak görülmektedir. Elektrik Mühendisleri Odası olarak, nükleer santral ihalesinin iptal edildiğinin bir an evvel açıklanmasını, derhal kamunun inisiyatif alarak yerli kaynakları değerlendirmek üzere yatırımlara başlanmasını talep ediyoruz.

TMMOB

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI